ՇԱՍՏԱ
1.
Եթե, սիրելի Լ., ասեմ քեզ, որ աշխարհի ամենա-ամենա տեղն է, սուտ չեմ ասի իհարկե, բայց սխալ կասեմ: Քանզի, իմ ոչ քիչ՝ ոչ էլ շատ, - ճամփորդություններից եկել եմ այն համոզմունքին, որ մեր այս սքանչելի Երկիր-մոլորակն ամբողջովին հենց “աշխարհի ամենա-ամենա” տեղերից էլ բաղկացած է: Օրինակ, կարելի՞ է արդյոք համեմատել որևէ տեղի հետ, ասենք, մեր Քոբերը: Իհարկե ոչ: Կամ՝ Արարատը…
Բայց, երբ նայում էի Շաստային, հիշում էի Արարատը… Արարատի պես երկու գագաթ ունի, չնայած, որ տարբերությունը մեկը մյուսից՝ այնքան մեծ չէ, ինչպես Սիսի ու Մասիսինը:
Հետաքրքիրն այն է, որ մեկն ամբողջովին ձյունապատ էր, իսկ մյուսը՝ ձյունից համարյա լրիվ մաքուր:
Արտակարգ բնություն է: Չհաշված մյուս ծառատեսակները՝ սեքվոյաներ, թխկիներ և այլն, - կյանքումս չէի տեսել այդքան կատարյալ, այդքան մեծ և այդքան գեղեցիկ եղևնիների այդպիսի մեծ քանակություն:
Իսկ երբ սկսում ես դրանց գումարել ծաղիկների քանակը, տեսակների և գույների բազմազանությունը, այստեղ արդեն լուրջ սկսում ես կասկածել. արդյո՞ք հիմնական գույներն ընդամենը յոթն են…
Ոչ մի տեղ գույների նման բազմազանություն չեմ տեսել:
Եթե չհաշվենք…
… Հայրս շինարար էր: Ոտքերը քիչ հիվանդ էին, այդ պատճառով հիմնարկը մի բեռնատար մեքենա էր տրամադրել նրան, որն ամեն օր գալիս էր հորս գործի տանելու: Վարորդը շատ մտերմացել էր հորս ու հաճախ, հանգստյան օրերին, հայրս հավաքում էր մեր ամբողջ ազգն ու տակը, լցնում այդ բեռնատարի թափքն ու տանում էր զբոսախնջույքի: Ու մի անգամ, ամռանը, նա մեզ տարավ Արագած սարը:
Քանի որ մանուկ տարիներս էին և անհասանելի վաղուց, - արդեն ոչինչ չեմ հիշում բացի հետևյալ տեսարանը.
բեռնատարը դանդաղ ընթանում է Արագածի լանջով: Ես ու եղբայրս, հենց ընթացքի ժամանակ, թափքի աջ կողմից քիչ կախված, ձյուն ենք վերցնում սարի լանջից ու ձնագնդիկներ ենք սարքում:
Իսկ մեքենայի ձախ կողմից՝ մի փոքրիկ մարգագետին է, որտեղ հյուրընկալել են աշխարհի բոլոր տեսակների, բոլոր գույների, բոլոր ժամանակների ծաղիկները, բոլորը՝ միաժամանակ, բոլորը՝ միասին… ձնծաղիկ ու կակաչ, մանուշակ ու երիցուկ…
Այսօր ես կարծում եմ, որ հավանաբար, քանի որ շատ բարձր էր այդ տեղը, և տարվա մեջ շատ քիչ էին տաք ու բարենպաստ օրերը, բոլոր ծաղիկները միաժամանակ էին ծաղկում, որպեսզի հասցնեն իրենց կյանքն ապրել… Դա էր պատճառն այդ հեքիաթային գեղեցկության:
Մի խոսքով:
Շաստա սարի մասին տեղյակ էի նյու-էյջական գրականությունից: Պատմվում է, որ սարի մեջ մի քաղաք է գտնվում, Թելոս անունով, որտեղ բնակվում են նրանք, ովքեր գոյատևել են Երկիր մոլոլակի վրա մեզանից և ատլանտներից առաջ, այսինքն՝ լեմուրացիները: Հսկայական երկիր է եղել Լեմուրիան: Այն տարածվել է Հյուսիսային Ամերիկայից մինչև Ավստրալիա: Այսօր այդ հսկայական ցամաքից մնացել են. Շաստա սարը, Պիրամիդ լիճը՝ Լոս Անժելեսից քիչ հյուսիս, խաղաղօվկիանոսյան լիքը փոքր ու մեծ կղզիները՝ օրինակ, Հավայական կղզիները, Բորա-Բորա, մորա-մորա և այլն:
Մի երկու խոսք ասեմ լեմուրացիների մասին: Ապրել են հավանաբար հավերժ, քանի որ նրանց մարմինը չի ծերացել: Բայց կարող էին մահանալ պատահարներից: Նորմալ պայմաններում, կարող էին ուղղակի դադարեցնել իրենց ֆիզիկական կյանքն ըստ ցանկության:
Շատ ավելի զարգացած են եղել մեզանից էլ, ատլանտներից էլ. նախնական գիտելիքներ, տարբեր պարանորմալ և փսիխո- հատկություններ և այլն:
Նախապես գիտենալով Լեմուրիայի կործանման մասին (հերթական աշխարհի վերջ), լեմուրացիների շատ քիչ քանակություն հետ է վերադառնում Մու մոլորակը, որտեղից որ նրանք եկել էին Ուրանտիա (Երկրագնի տիեզերական անվանումն է); մոտ քսանհինգ հազար հոգի որոշում է փրկվել Շաստա սարի մեջ և այդ պատճառով նախապես սկսվում է Թելոս քաղաքի շինարարությունը; իսկ հիմնական մասսան ընտրում է զոհվել սիրելի Լեմուրիայի հետ միասին:
Մեկ գիշերվա ընթացքում Լեմուրիան կործանվում է: Այսքանը:
Վիքիպեդիան ասում է, որ սարը Շաստա են անվանել ռուսները, դեռևս այն ժամանակներում, երբ ռուսական կառավարությունը չէր վաճառել Ալյասկան ԱՄՆ-ին և մարդիկ հնարավորություն ունեին սառոույցների վրայով մեկ մայր ցամաքից մյուսն անցնել։ Դա նրանց “երջանկություն” բառն է (счастье): Ըստ ինձ՝ շատ ճիշտ են անվանել, որովհետև, երբ Շաստայի մոտ ես, կարծես սիրտդ երջանկության մեջ լվանաս:
Հա, չմոռանամ ասել, որ մինչև օրս էլ ԱՄՆ հյուսիսային նահանգներում և Կանադայում կարելի է հանդիպել այն ժամանակներից այստեղ տնավորված ռուսների։
Սկզբում ես, ինչպես ասում են, առանձնապես ինչ-որ շարժումներ չէի անում Շաստայի հանդեպ: Ինձ համար տանը նստած, մեծ հաճույքով ու հետաքրքրությամբ կարդում էի հետաքրքիր տեղեկություններն ու լրիվ բավարարված էի զգում ինձ: Մինչև…
Մի անգամ օդանավակայանից մի երիտասարդ վերցրեցի (հիշեցնեմ, որ տաքսու վարորդ եմ ներկայիս կյանքում): Պարզվեց, Սիեթլ քաղաքից է: Խոսակցության ընթացքում ասացի, որ ծրագրում եմ հաջորդ տարի գնալ-տեսնել Սիեթլ ու Պորտլենդ քաղաքները և Շաստա սարը:
Իսկույն հարցրեց լրջացած. իսկ լսե՞լ եմ արդյոք տարօրինակ պատմությունները Շաստա սարի մասին: Ես… ինձ բանից անտեղյակի տեղ դրեցի, բայց ցուցաբերեցի մեծ հետաքրքրություն: Դե, իսկ երիտասարդն էլ իրեն երկրորդ անգամ խնդրել չստիպեց և ուրախությամբ ինձ պատմեց հետևյալը.
Սիեթլում մի լեռնամագլցելասեր ծանոթ ունի, որը մի անգամ գնում է բարձրանալու Շաստա սարը: Ինչպես է լինում, սրանք խմբով կորցնում են իրենց ճանապարհը: Առանձնապես չեն էլ հասցնում հոգնել իրենց ճանապարհը փնտրելիս, երբ հանդիպում են մի քանի մարդու, որոնք օգնում են մեր կորածներին ճիշտ ճանապարհ դուրս գալ: Ինչպես պատմել է հաճախորդիս ծանոթը, այս մարդիկ շատ տարբերվում էին մեզանից: Նրանք ավելի բաց գույնի մաշկ ունեին, երկար, համարյա սպիտակ մազեր և, որ ամենահետաքրքիրն է, մոտ երկու անգամ ավելի բարձրահասակ էին մեզանից:
Ճիշտ, ինչպես նկարագրում են լեմուրացիներին Թելոս քաղաքի մասին գրքերի հեղինակները:
Այդ օրվանից էր, որ ես հաստատ որոշեցի անել ամեն ինչ Շաստա գնալու համար: Եվ այնքան մեծ էր ցանկությունս, որ կինս ու աղջիկս, ինձանից գաղտնի, կազմակերպեցին այդ ճամփորդությունը՝ դե, հյուրանոց և այլն, - և ծննդյանս օրն ինձ մատուցեցին որպես նվեր:
2.
Որոնումերի կարիք բոլորովին չունես։ Մայրուղու մի հերթական գալարից հետո հեռու՜ հեռվում, մի քանի ավելի փոքր սարերից այն կողմ տեսնում ես նրա ձյունապատ գագաթը։ Դեռ երկու-երեք տասնյակ կիլոմետր ունես նրան հասնելու, բայց արդեն ոչ մի կասկած չունես, որ Շաստան է։
Դու արդեն չես կարող կասկածել։
Անմիջապես սկսում է արթնանալ քո մեջ քո անձնական շաստա-երջանկության զգացմունքը։ Զգում ես, որ սկսում ես ընկղմվել այդ զգացմունքի մեջ, բայց չես հասցնում ամբողջովին վայելել այն, քանզի արդեն արթնացել է մի հաջորդ զգացմունք էլ, որի թողած ազդեցությունը համարյա ֆիզիկական է. քեզ թվում է, կրծքավանդակդ սկսել է մեծանալ ու շուտով հավանաբար կպատռվի, չկարողանալով համառնել իր մեջ հսկայական տեմպերով ահագնացող այդ նոր զգացմունքը… Դա՝ քո ամբողջականության, քո միասնականության, քո անքակտելիության զգացմունքն է Շաստա սարի և նրան շրջապատող հիասքանչ բնության հետ։
Արդեն մոտ մեկ տարի է անցել մեր հանդիպումից, բայց այդ զգացմունքն ինձ դեռ չի լքել։
Կանգ առանք Շաստա լճի ափին և հիացանք նրա զմրուխտով։ Մեզանից ոչ հեռու դեկորատիվ ինչ-որ բաներ էին սարքած, որոնցից տպավորություն էր ստացվուոմ, որ մոտակայքում հանքեր կան։ Որոշեցինք ճշտել։ Պարզվեց, որ ժամանակին իրոք եղել են, բայց հիմա չեն գործում։ Եվ սակայն կարելի էր մտնել-տեսնել նրանք զբոսախմբի հետ միասին։ Արդեն պատրաստվում էինք տոմսեր գնել, երբ իմացանք, որ բավական երկար պետք է սպասել հաջորդ խմբի կազմավորմանը, քանի որ մուտքին կարելի էր հասնել միայն նավակներով, իսկ նավակները հենց նոր տարել էին նախորդ խմբին ու վերադառնալու էին մոտ երեք ժամ հետո։ Այդքան երկար սպասել մենք չէինք կարող, որովհետև երկար ճանապարհից հոգնած էինք շատ ու երազում էինք րոպե առաջ տեղ հասնել։ Որոշեցինք հաջորդ օրերը վերադառնալ, բայց ցավոք, մեր այդ որոշումն ի կատար չածվեց։ Լավ էր գոնե, սուվենիրների կրպակից տարբեր գույների կվարցների մի քանի կտորներ գնեցի որպես հիշատակ, ինչպես նաև հումքի մի կտոր, որը կարող է նաև ոսկու հումք լինել. դե գիտես քարի այն կտորները, մեջը ոսկի փայլքերով… Ինքս դրա իսկական լինելու վրա համոզված չեմ, բայց շատ գեղեցիկ է։
3.
Հյուրանոցի հետևում` ինչպես նաև Շաստա քաղաքի բոլոր մեծ ու փոքր հյուրանոցների հետևում, - արդեն հսկա Շաստան էր, իր ձյունապատ գագաթով: Այնպես որ այդ հոյակապ տեսարանով ոչ ոքի չես զարմացնի: Բայց մեր հյուրանոցը, բացի հիմնական շենքից, ուներ նաև բազում փոքրիկ տնակներ, որոնք սփռված էին զվարճալի անունով (Սիսկիյու) գեղատեսիլ լճակի ստվերաշատ ափերին: Եվ ի հուրախություն մեզ, այդ տնակներից մեկը մի քանի օր մեզ էր պատկանելու:
Քանի որ մթնելու էր շուտով և մենք էլ հոգնած էինք երկար ճանապարհից (դստերս հետ մեքենան վարել էինք մոտ 1200 կմ), այդ երեկո բավարարվեցինք միայն անիմաստ պտտվելով փոքրիկ քաղաքի մի քանի փողոցներով: Մեծամասնությամբ մի հարկանի, ոչ մեծ տնակներ են, որոնք հսկայական Շաստայի ֆոնի վրա` ընդհանրապես խաղալիքի տպավորություն են թողնում: Այդ երեկո փողոցները դատարկ էին. դե, հինգշաբթի էր, աշխատանքային օր: Այնպես որ մեր հրճվանքը, մեզ խեղդող զգացմունքները վայելում էինք, կարելի է ասել, միայնության մեջ:
Հազար ու մի տեղից նկարեցինք Շաստան, որովհետև, որտեղից էլ նայես նրան, թվում է, թե այդքան գեղեցիկ տեսարան դեռ չես նկարել: Իսկ դուստրս էլ` լուսանկարելու համար խելքն իրենը չէ, այնպես որ...
Ճիշտ է, միգուցէ հենց այդ շատ նկարելն էր պատճառը, որ հետո, արդեն տանը, լուսանկարները նայելուց, նրանցից մի քանիսի վրա օրբեր հայտնաբերեցինք:
(Օրբ՝ անգլերեն նշանակում է գունդ։ Օրբերը՝ պարանորմալ պլազմային կազմավորումներ են, որոնք մարդու աչքին տեսանելի չեն սովորական պայմաններում, բայց լավ տեսանելի են լուսանկարների վրա, երբ լուսանկարելու ժամանակ օգտագործվել է լուսաբռնկումը։ Այլ կերպ ասած, օրբերը՝ էներգետիկ խտացումներ են։ Մարդիկ ավելի շատ սիրում են անվանել դրանք անորակ լուսանկարներ։ Բայց մի անգամ, երբ ընկերոջս դուստրը նայել էր իրենց տանը եղած “անորակ” լուսանկարները, նկատել էր, որ հոր կողքի այդ “անորակությունները” միշտ մեկ գույն ունեն, իսկ իր ընկերոջ կողքինները՝ մեկ այլ…
Բայց, եթե հետաքրքրում քեզ են օրբերը, ավելի լավ է, նայիր համացանցում, քանի որ իմ այս պատմությունն առանց օրբերի էլ, ինչպես տեսնում ես, շատ է երկարում։
Ճշմարիտն ասած, կարճ պատմելն ինձ երբեք էլ առանձնապես չի հաջողվել։ Մի ընկեր ունեմ, նա ասում է, որ ես իմ պատմություններն Արուսյակ տատիկից եմ սկսում, չնայած ես Արուսյակ անունով տատիկ չեմ ունեցել։
Այնպես որ, կաշխատեմ այսուհետ ավելի հակիրճ կապել։)
4.
Առավոտյան շատ վաղ արթնացա. դեռ մութ էր։ Սուս ու փուս հագնվեցի, զգուշորեն մի բաժակ սուրճ եփեցի՝ իմոնց չարթնացնեմ հանկարծ, - և դուրս եկա տանից։
Լավ ցուրտ էր։ Առավոտյան աղջամուղջի մեջ նոր սկսել էր ի հայտ բերել իրեն աշխարհը։
Նստեցի մեքենան, դուրս եկա տնակների շրջապատումից, քիչ հեռացա հյուրանոցից ու կանգ առա անտառի մեջ, ճանապարհի մի այնպիսի շրջադարձի վրա, որտեղից առջևումս արդեն նշմարվում էին Շաստայի ձյունապատ լանջերը։
Սկսեցի տնավորվել մեքենայի մեջ. հետ տարա աթոռս, պայուսակիսց հանեցի գրիչս ու տետրերս, պատրաստեցի ակնոցներս, տաք սուճը, սառը ջրի շիշը։ Մի խոսքով, հնարավորինս հարմար ստեղծագործական միջավայր։
Դեռևս աղջամուղջ էր և բավարար լույս չկար գրելու համար։ Մի երկու կում սուրճ ըմպեցի և, քանի որ սպասելու էի դեռ, որոշեցի առայժմ մեդիտացիայով զբաղվել։ Մի քանի անգամ խոր շունչ քաշեցի, փորձելով հետևել շնչառությանս։ Հետո փակեցի աչքերս…
… Աչքերիս առջև մի բեմահարթակ բացվեց՝ ոչ մեծ, ոչ փոքր, ոչ այնքան խորը։ Ավելի ճիշտ, խորությունը չէր երևում, քանի որ բեմի ամբողջ լայնությամբ այն ծածկված էր վարագույրով, որի վրա դրոշմված էր Ադամայի հսկայական պատկերը, ճիշտ այն պատկերը, որը որ կա երեքհատորյա “Թելոս” գրքում։
Հետո, երբ արդեն տուն էինք վերադարձել, ես գտա ու նայեցի Լի Քերրոլլի և Քրայոնի հաղորդատվությունը (չեննելինգ) Շաստայում, 2005 թվականի հունիսի 18-19-ին։ Դահլիճի բեմը, որտեղ տեղի էր ունեցել հաղորդատվությունը, շատ նման էր իմ տեսած բեմին, և հետին վարագույրի վրա էլ ճիշտ նույն կերպ դրոշմված էր Ադամայի նույն պատկերը։
Չմոռանամ ասել, որ Ադաման՝ այն լեմուրացին է, ում հետ հաղորդակցվելով է, որ Աուրելիա Լուիզա Ջոունսը գրել է իր “Թելոս” գրքերը։
Բացեցի աչքերս։ Առջևումս Շաստան էր, արդեն քիչ ավելի հստակ երևացող՝ արթնացող օրվա մեջ։ Կարո՞ղ ես արդյոք պատկերացնել, թե որքա՜ն կախարդանք կա անտառապատ առավոտի մեջ, և այն էլ այն դեպքում, երբ առջևումդ կախարդ Շաստան է… հենց աչքերիդ առջև կերպարանափոխվող՝ բացվող առավոտվա յուրաքանչյուր ակնթարթին։
Եվ այդպես շարունակ։ Փակում ես աչքերդ, Ադաման է դիմավորում քեզ բարի ժպիտով։ Բացում ես աչքերդ, Շաստան է դեմդ՝ իր դիմակահանդեսով…
Էլ ի՜նչ գրելու մասին է խոսքը։ Այդպես էլ՝ ոչ մի տող։
Թե որքան երկար մնացի նստած անտառի այն ճանապարհին, Շաստայի և Ադամայի ընկերակցությամբ՝ չգիտեմ։ Բայց այնպիսի տպավորություն է, որ այդ ժամանակամիջոցում վերհիշեցի ամբողջ կյանքս։ Եվ այնպիսի տպավորություն է նաև, որ ես կարողացա նույնիսկ վերագնահատել այն, ասես թե նոր հայացքով նայել անցած կյանքիս։ Գիտես, չեմ կարող ասել, որ մինչ այդ համարում էի, իբր կյանքս սխալներով լիքն է եղել։ Ոչ այնքան շատ, բայց սխալներ միշտ էլ եղել և լինում են, ինչպես բոլորի կյանքերում, և ես էլ, իհարկե, պաշտպանված չեմ նրանցից։
Բայց այն առավոտյան, հեքիաթային անտառի մեջ, Շաստայի հովանավորության տակ, կատարվեց այն, որ ես ներեցի ինձ իմ բոլոր` անցյալ, ներկա և ապագա սխալները։
Ես բոլորին ներեցի իրենց բոլոր սխալները։
Քանզի Շաստայի անկրկնելի գեղեցկության մեջ և Ադամայի բարեհամբույր ժպիտի տակ ես հասկացա հստակորեն, որ ընդհանրապես սխալ՝ գոյություն չունի։ Դա ճշմարտության հակառակ բևեռն է ընդամենը, առանց որի մենք անկարող կլինեինք գիտակցաբար և ըստ արժանավույն գնահատելով, հասնել հենց իրեն, ճշմարտությանը։ Դա՝ մեր կյանքի փորձն է, առանց որի մենք անկարող կլինեինք ընկալել նրա ամբողջ իմաստությունն ու գեղեցկությունը։
Երբ երջանիկ և, այո՝ մաքրված, - վերադարձա մեր ժամանակավոր օթևանը, կինս և դուստրս արդեն պատրաստ՝ ինձ էին սպասում, որ գնանք նախաճաշի։
5.
Հյուրանոցի սրահում մոտեցանք հյուրերի գրանցման և սպասարկման սեղանին, հարցնելու, թե որտեղ կարող ենք նախաճաշել։ Քանի դուստրս՝ Լիլիթը, զբաղված էր պարզելով այդ կարևոր հարցը, ես սկսեցի նայել մեր առջև, սեղանին դրված լուսանկարները, որոնց բոլորի վրա էլ, ինչպես ճիշտ կռահեցիր, Շաստան էր պատկերված։
Ասեմ, որ թե “Թելոս” գրքերում, թե նյու-էյջական այլ գրականության մեջ, և թե համացանցում (եթե քեզ հետաքրքիր է, կարող ես ինքդ գտնել այնտեղ), շատ է խոսվում տարօրինակ ամպերի մասին, որոնք հաճախ կարելի է տեսնել Շաստայի վրա կամ նրա շրջակայքում։ Սրանք, հիմնականում, որոշակիորեն շեշտված ուրվագծեր ունեն, խիտ են այնքան, որ նրանց ներսը տեսնել հնարավոր չէ, և հիմնականում կամ երկարավուն են, կամ էլ շուռ տված ափսեի տեսք ունեն, իսկ երբեմն էլ կարծես մի քանի իրար վրա դրված շուռ տված ափսեներ լինեն։ Գրքերում ասվում է, որ այդ ամպերի մեջ լեմուրացիներն իրենց տրանսպորտն են քողարկում, ինչպես նաև իրենց հյուրերի փոխադրամիջոցները։
Մի խոսքով, ես ընտրեցի լուսանկարներից մեկը, որի վրա առավել հետաքրքիր ամպեր էին պատկերված, և մեկնեցի այն մեր առջև նստած աղջկան.
- Ի՞նչ կասեք սրա մասին։
Աղջիկը նայեց լուսանկարին, հետո ուշադիր նայեց ինձ, կարծես փորձելով որոշել գիտելիքներիս աստիճանն այդ հարցում.
- Լեմուրացիների՞ն ի նկատի ունեք։
- Հենց նրանց, - ասացի։
Նորից մի պահ ուսումնասիրեց ինձ, ընտանիքս։ Երևում էր, որ իրոք, որոշում է կայացնում։
- Դե, նրանք իրականություն են…
Ու նորից լռեց։
- Հմմ։ Հարուստ տեղեկություններ էին, - ասաց կինս։
- Իսկ ուրիշ ի՞նչ էիք ցանկանում ինձանից լսել, - քիչ ագրեցիվ ասաց աղջիկը։ - Այն մասին, ինչը դուք հաճույքով պիտի հերքե՞ք։
- Դե, ինչո՞ւ անմիջապես՝ պիտի հերքենք, - մեջ մտավ Լիլիթն իր դիպլոմատիկ նրբանկատությամբ։ - Մենք այստեղ ենք եկել հենց այն պատճառով, որ ցանկանում ենք չը-հերքել։ Իսկ հայրս, առավել ևս, երկար ժամանակ երազում էր Շաստա գալ և իր աչքերով տեսնել այն, ինչով կլանված է արդեն տարիներ։ Իսկ դուք՝ “պիտի հերքեք”…
- Լավ, լավ, ներող եղեք, - քիչ մեղմացավ աղջիկը։ - Ուղղակի… ձեր նմանները շատ քիչ են։ Իսկ հիմնականում, գիտե՞ք, այնքան էլ հաճելի չէ լսել, որ այդ “հեքիաթները” տեղացիներն են հնարում, որպեսզի հետաքրքրասերներին գայթակղեն Շաստա գալ և այդպիսով եկամուտ ունենան։ Այ, հենց ձեզանից մի քանի րոպե առաջ էր, ճանապարհեցի այդպիսի մի զույգի։ Այնպես որ, կներեք…
- Ցավակցում եմ, - ասաց Լիլիթը։ - Բայց և այնպես, միգուցէ բավարարե՞ք հորս հետաքրքրությունը։
- Իհարկե, իհարկե, - արդեն պատրաստակամորեն ասաց աղջիկը։ - Բայց ասեմ, որ այստեղ ահագին գրականություն կա այդ թեմայով և, - նա դարձավ դեպի ինձ, - եթե Ձեզ հետաքրքիր է, կարող եք գրախանութում…
- Ցավոք, - ընդհատեցի նրան, - անգլերենի իմացությունս շատ խղճուկ է։ Այնպես որ, եթե հնարավոր է…
- Դե լավ, հարց չկա։ Բայց, ինչպես ասել… Հասկանո՞ւմ եք, այն, ինչ շատերի համար հետաքրքիր երևույթ է կամ արկած, - մեզ համար՝ մեր իրականությունն է, մեր կյանքը։ Հետաքրքրասերները գալիս են, գնում, ամեն մեկն իր կարծիքն է կազմում. ինչն է ճշմարիտ, ինչն է սուտ… Իսկ մենք՝ մնում ենք։ Այս տեղը… հասկանո՞ւմ եք, ինչ-ինչ պատճառներով, բայց այն հարուստ էներգետիկա ունի։ Եվ մենք, տեղի բնակիչներս, շատ զգայուն ենք բացասական էներգիաների հանդեպ։ Այդ է հիմնականում պատճառը, որ գերադասում ենք լռել օտարների առջև։
Իսկ լեմուրացիները՝ այո, իրականություն են։ Նրանք կան և բնակվում են Սարի մեջ։ Մեր մեջ կան շատերը, ովքեր հանդիպել են նրանց, և ոչ միայն Սարի վրա։ Նույնիսկ ասում են, որ կան մարդիկ, ովքեր մշտական կապի մեջ են գտնվում լեմուրացիների հետ։
- Տիկին Աուրելիա Լուիզա Ջոունսը և նրա նմաննե՞րը, - հարցրեցի ես։
- Ոչ միայն, - ասաց աղջիկը։ - Նրանք՝ իհարկե։ Այդ բոլոր գրքերը, որ գրված են Թելոսի և լեմուրացիների մասին, անհնար կլիներ գրել, առանց անմիջական կապի Ադամայի և մյուսների հետ։
Ինչ խոսք, որ ոչ բոլորն են գրում իրենց հանդիպումների մասին։ Շատերը գերադասում են լռել։ Բայց Դուք, - ինձ վրա ուղղված նրա սևեռուն հայացքից ես հասկացա, որ նա հենց ինձ ի նկատի ունի, - Դուք կճանաչեք այդ մարդկանց, երբ հանդիպեք։ Կճանաչեք։ Որովհետև… Դուք… գիտեք։
- Իսկ մե՞նք… կարո՞ղ ենք մենք էլ լեմուրացիների հանդիպել, - հարցրեց կինս։
- Չեմ կարծում։
- Ինչո՞ւ։
- Նրանք ապրում են այլ տարածքում, - մեջ ընկա ես։
- Ճիշտ է, - ձայնակցեց ինձ աղջիկը, - ավելի բարձր տարածքում։ Իսկ դա նշանակում է, որ նրանց մարմնի վիբրացիան ավելի բարձր է և մեզ՝ անտեսանելի։ Մենք կարող ենք նրանց տեսնել միայն այն ժամանակ, երբ իրենք են այդ ցանկանում, քանի որ նրանք կարող են իջեցնել իրենց մարմնի վիբրացիան մինչև մեր՝ երեքտարածքային վիբրացիայի աստիճանի։ Հնարավոր է, որ այնքան էլ հեշտ գործ չէ դա. չէ՞ որ բոլոր գրքերը լեմուրացիների մասին գրվել են ոչ թե անմիջական հանդիպումների շնորհիվ, այլ հաղորդատվությունների (չեննելինգ) միջոցով։
Բայց և այնպես, երբեմն նրանք դուրս են գալիս շփման։ Եղել են դեպքեր, երբ նրանց հանդիպել են Սարը բարձրացողները, իրենց գիշերային օթևաններում, իսկ ոմանք, խարույկի շուրջ, անգամ զրուցել են նրանց հետ։
- Նրանք խոսում են անգլերե՞ն, - հարցրեց Լիլիթը։
- Նրանք խոսում են տելեպատիայի միջոցով, - պատասխանեց աղջիկը։ - Չնայած, չեմ կարծում, որ անգլերենը նրանց անհասանելի է։
Բայց հիմնականում նրանք կոնտակտի են դուրս գալիս, երբ անհրաժեշտություն է ծագում։ Օրինակ, երբ հետաքրքրասերներից ոմանք կորում են Սարը բարձրանալիս։ Այ, այդ ժամանակ արդեն նրանք շտապում են օգնության։ Կարող եք փորձել, - աղջիկը ժպտաց։
- Իսկ ի՞նչ են նրանք ասում, - հարցրեց Լիլիթը ։
- Նրանք ասում են, որ շուտով մենք կհանդիպենք։
6.
Նախաճաշից հետո, ինչ խոսք, որ մեր թիրախը՝ Շաստան էր։ Մեքենայով սկսեցինք պտտվել նրա շրջակայքում։ Որոշակի ծրագիր չունեինք, և այդ պատճառով, ոչ քարտեզից էինք օգտվում և ոչ էլ հարցուփորձ անում։ Ուղղակի ընտրում էինք դեպի Շաստա տանող մի ճանապարհ ու գնում, մինչև այն կվերջանա։
Մի քանի ժամ թափառելուց հետո, վերջապես դուրս եկանք մի ճանապարհ, որը մեզ հասցրեց այն ամեձնաբարձր կետը, ուր կարելի էր հասնել մեքենայով, ծովի մակարդակից մոտ երկու հազար հինգ հարյուր մետր բարձրության վրա։ Հենց այստեղ են գալիս շաստայագնացները, կանգնեցնում են իրենց մեքենաները, գիշերում են մեքենաներում կամ վրանների մեջ, իսկ վաղ առավոտյան սկսում են վերելքը։
Երևի մոտ հիսուն մեքենա էր հանգրվանել սարի լանջին։ Մարդիկ այնքան էլ շատ չէին։ Դե, ցերեկվա այդ ժամին, թե սարը բարձրացողները և թե վերադարձողները, հավանաբար դեռ ճանապարհին էին։ Բայց և այնպես, կային նրանք, ովքեր նախապատրաստություններ էին տեսնում՝ առավոտից ճանապարհ ընկնելու համար։
Կանգնեցրի մեքենան հարմար մի տեղ ու դուրս եկա մեքենայից։ Լավ ցուրտ էր, չնայած արևոտ օրվան։ Ավելի ճիշտ, արև էր այնտեղ, ներքևում, իսկ այստեղ, Շաստայի վրա, արևն ինչ-որ աննկատելի չքացել էր տեսադաշտից, թողնելով մեզ միայն անարև անամպամածություն։
Մեր կողքի մեքենայի մեջ երկու երիտասարդ էին նստած, հաց էին ուտում։ Բարևեցի։ Պատասխանեցին բարևիս։ Մեքենայից վերցրեցի ժակետս, հագա։ Ինձ մոտիկ նստած երիտասարդն ասաց, որ լավ է, որ տաք հագուստ ենք վերցրել, այստեղ ցուրտ է։ Ես հարցրեցի, պատրաստվում են սա՞րը բարձրանալ։ Ասաց այո, առավոտից կճանապարհվեն։ Հարցրեցի, իսկ բարձրացե՞լ է արդյոք նախկինում, թե՞ առաջին անգամ է բարձրանալու։ Ասաց, որ սա՝ չորրորդ անգամն է արդեն։ Հարցրեցի, տեսե՞լ է արդյոք արտասովոր մի բան սարը բարձրանալիս։ Կտրուկ պատասխանեց, որ ոչինչ չի տեսել և ընդհանրապես, արտասովոր ոչինչ այստեղ չկա, ուղղակի սար է, - և ցուցադրաբար շուռ եկավ դեպի ընկերը. զրույցն ավարտված է։
7.
Ավտոմեքենան կանգնեցրել էի մի փոքր բլրակի առջև, և հենց այդ բլրակի պատճառով մեքենայի մոտից Շաստան համարյա չէր երևում. միայն երկու գագաթները։ Այնպես որ, երեքով բարձրացանք բլրակը։
Առջևում մի հսկայական կիսաշրջանաձև բացատ էր, երկու-երեք հարյուր մետր շառավիղով։ Համեմատաբար հարթ տարածություն էր, քար ու ավազ։ Հատուկենտ փոքրիկ եղևնիներ էին աճում, քիչ ավելի շատ՝ ինչ-որ ցածրահասակ թփեր։ Երեք կողմից, Շաստայի սահուն վեր բարձրացող լանջերին, եղևնիների նոսր անտառաշերտը կարծես սահման լիներ մեր և Սարի միջև։ Ծառերից այն կողմ ձյուն էր և էլ բուսականություն հիմնականում չկար. հեռու վերևում, համատարած ձյան վրա, տեղ-տեղ մութ կետեր կային միայն, - հավանաբար ծառերի փոքրիկ խմբեր էին։ Քիչ թե շատ ձյուն կար անտառաշերտի մեջ էլ։ Ծառերն այնքան նոսր էին աճում, որ նրանց մեջ ամեն ինչ պարզ երևում էր։
Բացատում մարդ չկար, մեր առջև միայն Շաստան էր։ Վերելքի արահետն անցնում էր մեզանից ձախ գտնվող ավելի հանդիպակաց լանջի վրայով։ Այնպես որ մարդիկ հենց մեքենաների մոտից բարձրանում էին այդ արահետն ու կարիք չկար բացատով անցնելու։
Մենք քայլեցինք դեպի բացատի կենտրոնը, որտեղ մի քանի մեծ քարեր կային։ Նստեցինք քարերից մեկի վրա, դեմքով դեպի Շաստան։ Հետո մի պահ ես հասկացա, որ մենակ եմ մնացել։ Հավանաբար, իմոնք որոշել էին ինձ մենակ թողնել Շաստայի հետ։
Ես չգիտեմ, թե որքան մնացի նստած այն քարին։ Ժամանակը կորել էր ինչ-որ տեղ։ Ավելի ճիշտ, այն ժամանակ այն, հավանաբար, աշխատում էր իր իրական, չորստարածքային էության մեջ, այլ ոչ թե մեր հասկացած գծային ձևով. այսօրվանից մինչև երեք հարյուր տարի առաջ, կամ Երևանից մինչև Համզաչիման…
Ինչ-որ մի պահ սթափվեցի ու հասկացա, որ ուսերիս վերմակ է գցված. մեքենայի մեջ ունեինք մի քանի հատ։ Հետ նայեցի։ Կինս ու Լիլիթը նստած էին ինձանից մի հիսուն մետր հետ, նույնպես՝ վերմակներն ուսերին։ Ինձ ձեռքով արեցին։ Ես պատասխանեցի և նորից շուռ եկա դեպի Շաստան։
…Հետո եկավ մառախուղը։ Գիտե՞ս, բառացիորեն՝ ե-կավ։ Այն դուրս եկավ Շաստայի հետևից, և նրա ձախ ուսի վրայով սկսեց դանդաղ սահել լանջն ի վար։
Զարմանալին այն է, որ այն դուրս եկավ ոչ թե ինչ-որ աննկատ կամ հանկարծակի։ Հասկանո՞ւմ ես, ինչ եմ ասում։ Դե, պատկերացրու. հսկայական տարածություն է առջևումդ և այդ ամբողջ տարածության վրա՝ Շաստան է։ Եվ ավելի տրամաբանական կլիներ, եթե, ասենք, աչքերդ իրենց համար զբոսնում են սարի վրա ինչ-որ տեղ, հետո թեքվում ես մի այլ կողմի վրա ու տեսնում, որ այ այստեղ, քո բացակայության ժամանակ ինչ-որ բան փոխվել է։ Տես հա՜, մառախուղ է հայտնվել, - զարմանում ես դու։ Ճիշտ չէ՞…
Բայց տես, թե ինչ կատարվեց։ Ինչ խոսք, որ աչքերս թափառում էին ամբողջ Շաստայով մեկ։ Որովհետև ամեն տեղ, սկսած սարի գագաթից՝ կամ ձյունապատ լանջերին, կամ հեռվում, ձյան վրա կետեր թվացող հազվադեպ ծառերի մոտ, և կամ էլ իմ ու Շաստայի միջև պարիսպ կապած նոսր անտառաշերտի մեջ, - ես անընդհատ ինչ-որ բան էի փնտրում, փորձում էի ինչ-որ բան նկատել կամ ինչ-որ շարժում…
Եվ հենց այն ժամանակ, երբ թեթև հայացք նետեցի Շաստայի գագաթին, հենց այդ ժամանակ, - կարծես նույնիսկ օդը քարացավ մի ակնթարթ, հենց այդ ակնթարթին աչքերս ասես սահեցին գագաթից քիչ ցած ու մեխվեցին հենց այն տեղի վրա, որտեղից, համատարած լռության և օդի բյուրեղյա պարզության մեջ, հանդիսավոր դուր եկավ մառախուղն ու սկսեց փռվել Սարի վրա։
Շուտով արդեն գագաթը չէր երևում։ Եվ, եթե չլիներ մառախոուղի նպատակասլաց հոսքը դեպի ցած, դժվար կլիներ պահպանել ձյան և մառախուղի տեսողական սահմանը։ Քիչ անց այդ սահմանն էլ կորեց։ Իմ առջև միայն նոսր, բարակ անտառաշերտն էր և… մառախուղի հոծ պատը։
Որ ճշմարիտն ասեմ, ինչ-որ տագնապ էր մտել մեջս։ Ես ամբողջովին լարվել էի։ Քարի վրա զգաստ նստած, զգում էի ինձ այնպես, ինչպես, հավանաբար, օձի առջև նստած զոհն է զգում իր վերջին վայրկյանները…
Իսկ մառախուղն այդ ընթացքում արդեն ծառերն էլ կուլ տվեց և եկավ կանգնեց իմ դեմ-հանդիման։ Ու կանգնեց-մնաց։
Մեզ մոտ հիսուն մետր էր բաժանում իրարից։ Միգուցէ ավելի քիչ։ Ես հստակ տեսնում էի նրա շնչառությունը, նրա մասնիկների շարժումը ներսում. տեղ-տեղ՝ փաթիլ-փաթիլ, տեղ-տեղ՝ շերտավոր, տեղ-տեղ՝ ասես լարեր քաշած լինեին։ Ու հազար ու մի այլ ձևերի կյանք ու շնչառություն։
Ես քարացել էի։ Մառախուղն էլ կանգնել ու առաջ չէր գալիս։ Կարծես սպասում էր։ Բայց կարծես նաև հետազոտում էր ինձ ու իրեն էր ցույց տալիս։
Չեմ կարծում, որ երկար տևեց այդ պահը. մեկ րոպե՞, թե՞ երկու։ Թէ՞ հինգ վայրկյան։ Բայց գիտես, շատ հնարավոր է, որ այդ ժամանակահատվածում ես անգամ չէի էլ շնչում։ Ու մի բան էի միայն հասկանում, որ ներքին տագնապս ահագնացել է…
Ու մառախուղը գնաց։ Անցավ ծառերից այն կողմ ու պառկեց Սարի վրա։
. . . . . . .
- Հայր…
Լիլիթս ձեռքը զգույշ դրեց աջ ուսիս։ Ես բռնեցի նրա ձեռքը, թեթև քաշեցի դեպի ինձ, ու դուստրս նստեց կողքիս։ Մյուս կողմից կողքս նստեց կինս։
Մենք ոչինչ չասացինք մեկմեկու։ Ուղղակի այդպես երկար նստել էինք միասին ու լուռ նայում էինք մառախուղին։ Հետո կինս ասաց.
- Երևում է, տեսակցությունն ավարտվեց։ Չգնա՞նք։ Ցուրտ է։
Նա ճիշտ էր։ Շաստան հիմնավորապես իր վրա էր քաշել մառախուղի վերմակն ու նրա տակից դուրս գալու մտադրություն այլևս չուներ։
Մենք վեր կացանք։ Իրոք՝ ցուրտ էր։
Հ.Գ. Հավանաբար, քեզ հետաքրքիր է իմանալ, ունեցա՞ն նրանք էլ արդյոք այդ նույն ապրումները։ Ես չգիտեմ։ Մենք այդպես էլ իրար հետ չկիսվեցինք։
8.
1. L.-ի խոսքերից
Հա, ես հենց այս հարցն էի ուզում տալ: Իսկ տագնապդ ինչո՞վ էր պայմանավորված: Նկատի ունեմ... Դու այնտեղ ապահով էիր զգում քեզ, չէ՞:
Հարցը ես այդպես էլ չպարզեցի, և չեմ կարծում, որ երբևիցէ կպարզեմ: Ինձ թվում է, որ այսօր, երբ մարդու զգայարաններն արթնացում են ապրում, երբ մարդ սկսել է արթնանալ նոր, հնից կտրականապես տարբերվող կյանքի համար, - այս շատ կարևոր պրոցեսի մեջ, ավելի լավ է, որ մարդ ինքը գա իր համար որոշ եզրակացությունների, առանց ուրիշի միջամտության, նույնիսկ եթե այդ "ուրիշը" քո հայրն է:
Խոստովանեմ, ընտանիքս քիչ սկեպտիկորեն է նայում իմ կլանվածությանը նյու-էյջական այս գաղափարներով: Եվ դրա մեղավորը ես եմ, քանի որ ամբողջ կյանքումս պնդել եմ, որ գերադասում եմ դիլետանտ լինել շատ հարցերում, քան խորանալ մի հարցի մեջ: Եվ նախկին կյանքս իրոք այդպիսին էր: Էլ ուր ասես, որ քիթս չեմ խոթել. կրոն ու աթեիզմ, յոգա և միստիցիզմ, թեոսոֆիա և անտրոպոսոֆիա, Շոպենհաուեր, Նիցշե, Բլավատսկայա, Շթայներ ու Աստված գիտի, թե էլի ով՝ իր գաղափարներով: Այո, քիթս խոթել եմ, բայց ոչ մի տեղ այդպես էլ չխորացա: Մի անգամ միայն ինձ թվաց, թե ահա՜, գտա՜ վերջապես, Գեորգի Գուրջիեվ: Բայց երբ հասկացա, որ իր փիլիսոփայության մեջ նա կյանքի վերջում մտավորապես բացարձակ մենակ մնաց…
Եվ այդպես ամբողջ կյանքս, մինչև… մինչև ինձ համար հայտնաբերեցի Նյու-Էյջը:
Իսկ գիտե՞ս ինչու: Որովհետև, եթե հիմա վերցնենք ու համարակալենք հենց նոր այս ամբողջ թվարկածս, - վերջում չենք կարող մի հերթական համար էլ դնել ու գրել "Նյու-Էյջ": Քանզի սա արդեն լրիվ ուրիշ է, Լ. ջան: Իսկ թե ինչն է ուրիշ, չկրկնվելու համար քեզ կարող եմ հղել իմ "Նոր Դար, Նոր Էջը…", որտեղ այս մասին ահագին գրված է:
Իսկ Լիլիթս… ես գերադասում եմ, որ նա ինքնուրույն դեն նետի իր սկեպտիցիզմը և հենց ինքը վերակառուցի իր աշխարհայացքը: Ես համոզված եմ, որ շուտով այդպես էլ կլինի, քանզի նա շատ խելացի անձնավորություն է:
Այ, սա է հարցը չպարզելու հիմնական պատճառը:
Իսկ տագնապի մասին…
Եթե կհիշես, "Նոր Դար, Նոր Էջ…"-ում մի տեղ խոսում եմ այն վախի մասին, որն ապրում ես՝ տեղի ունեցածի պատասխանը չունենալու դեպքում: Հիշեցնեմ. նայում եմ բաժակին ու համոզված եմ, որ եթե քիչ ավելի երկար նայեմ՝ բաժակը կկոտրվի: Ու վախից, որ ես չեմ գտնելու բաժակի կոտրվելու պատճառը, - թեքում եմ հայացքս բաժակից: Հիշեցի՞ր:
Այստեղ էլ նույն բանն էր կատարվում: Ես գիտեի, որ մառախուղը՝ ինձ համար է գալիս /և այդ իմաստով, շատ հավանական է նաև, որ կնոջս ու Լիլիթիս համար մառախուղն ուղղակի չկար, - և սա էլ՝ նրանց հետ չկիսվելու ոչ պակաս կարևոր պատճառ է/: Ու շատ լավ հասկանում էի, որ եթե ես հիմա ընդունեմ մառախուղի հրավերն ու մտնեմ նրա մեջ, ուրեմն կկայանա մի բան, ինչից հետո ես չեմ կարողանա այլևս վերադառնալ իմ հին կյանքին:
Այ, հենց դա էր տագնապի պատճառը, որը ես չկարողացա հաղթահարել՝ հին կյանքին վերադառնալու անհնարինությունը: Ոչ ֆիզիկական, իհարկե, հանկարծ սխալ չհասկանաս:
Մեծ Անցման կարևորագույն պայմաններից մեկն այն է, որ մեզ անհրաժեշտ է հրաժարվել որոշ բաներից, որոնք իրենց տեղն են ունեցել մեր երեկվա կյանքում, բայց ուղղակի անհնար են Վաղը՝ Անցումից հետո: Բայց ոչ ոք չի կարող ստիպել քեզ հրաժարվել. միայն դու և… ինքը՝ Անցումը: Պարզեմ: Օրինակ, մեր կյանքի հաջորդ փուլի հետ՝ անհամատեղելի բան է ծխելը: Եվ շատ ավելի հեշտ ու ոչ ցավալի է, եթե ինքդ հասկանում ես դա և ինքդ թողնում ես այն: Եթե չհասկացար, ուրեմն Անցումն ինքը կստիպի քեզ անել այդ, իսկ չէ՞ որ յուրաքանչյուր ստիպողաբար արվող բան շատ ավելի ցավոտ է ստացվում: Ես օրինակ, երկար տարիներ ծխելով օրեկան երկու-երեք տուփ, մոտ յոթ տարի առաջ թողեցի ծխելը մեկ վայրկյանում, երբ հասկացա…
Իսկ այն ակնթարթին, մառախուղի առջև կանգնած, չէ՞ որ ես դեռ պատրաստ չէի /ու չեմ կարծում, թե հիմա էլ՝ լրիվ պատրաստ լինեմ/ այդպես կտրուկ հրաժարվել իմ սովորություններից, իմ ստերեոտիպերից, և հանպատրաստից տրվել վաղվա անհայտությանը: Չէ՞ որ իմ մտքով չէր անցնում անգամ, որ ահա , ես կգամ, կկանգնեմ Շաստայի առջև, և այդպես միանգամից Սարն ինձ այդպիսի կոնտակտի հնարավորություն կտա: Ավելին ասեմ. այս տարի էլ, շատ էի ցանկանում Շաստա գնալ, բայց… չգնացի: Ու հիմա, քեզ գրելուց միայն հասկացա, որ չգնալուս պատճառն այն է, որ դեռ պատրաստ չեմ իմ այն հրաժարականը ստորագրել:
Իսկ Շաստան արդեն գիտեր այդ մասին: Եվ… չստիպեց: Այդ էր պատճառը, որ մառախուղը հետ քաշվեց, ինձ էլ, ինչպես ամեն ինչ մինչև ինձ, իր մեջ առնելու փոխարեն:
Բայց մի բան ինձ Շաստան ցույց տվեց հաստատ. ես արդեն կարող եմ ընտրել:
Հ.Գ. Գիտե՞ս, Լ. ջան, ես միտք չունեի այս ամենը գրել պատմվածքի մեջ, քանի որ շատ անձնական էի համարում: Բայց քո հարցը ցույց տվեց, որ անհրաժեշտ է, որ ընթերցողն էլ տեղյակ լինի դրան: Եվ ստացվեց այնպես, որ իմ մեջ ցանկություն է առաջացել տեղադրել այն ինչպես կա, քո հարցի հետ միասին: Չէ՞ որ վերջիվերջո, այս պատմվածքը ոչ այլ ինչ է, քան իմ մի քանի նամակները՝ քեզ, և ի՞նչն է խանգարում քո հարցն էլ ունենալ նրա էջէրին: Ինձ թույլ տվեցի կարծել, որ դեմ չես լինի: Բայց և այնպես, կսպասեմ պատասխանիդ և դրանից հետո միայն կշարունակեմ պատմությունը, լա՞վ…
9.
Հաջորդ օրը մենք էլ չբարձրացանք Շաստա։ Որոշեցինք պտտվել շրջակայքում, ծանոթանալ տեղանքին, բնությանը։
Այդպես թափառեցինք մի քանի ժամ։ Երբեմն դուրս էինք գալիս մեքենայից, լուսանկարում էինք մեկմեկու՝ անհավատալի գույներով և ձևերով ծառերի ու ծաղիկների կողքին։ Մի լուսանկար ունեմ, արված ճանապարհի շրջադարձին։ Պատկերացրու, երկու բլուրների փեշերը կտրել են, և այդ կտրվածքի միջով ճանապարհն է անցնում, ասես երկու պատերի միջով։ Ճանապարհի շրջադարձի հետ երկու պատերն էլ, թե ներքին և թե արտաքին, կորանում են։ Լուսանկարում պատկերված եմ ես, արտաքին պատի ֆոնի վրա։ Երկու-երեք մետր, իսկ միգուցէ և ավելի, բարձրության պատ է, որի վերևում կանաչին է տալիս ամառային փարթամ անտառը, իր հսկայական ու բազմազան ծառերով։ Կարող ես փակել աչքերդ և հեշտությամբ պատկերացնել կանաչի՝ մտքիդ եկած բոլոր երանգները, - ահա թե ինչ էր այդ անտառը։
Բայց պատը… Եթե ասեմ, որ պատի վրա կգտնեիր ծիածանի բոլոր գույները, երևի չպատկերացնես նրան, քանզի այդ դեպքում ավելի շատ կպատկերացնես մաքուր, մեկը մյուսին չխառնված, շերտ-շերտ իրար հաջորդող անարատ գույներ։ Ավելի լավ է այսպես. պատկերացրու այդ նույն անտառը, իր ծառերի բազմազանությամբ, աշնանը, երբ տերևները սկսում են փոխել իրենց գույները, ամեն ծառը տարբեր ժամանակ, բոլորը՝ տարբեր գույների, մեկը՝ դեղին, մյուսը՝ կարմիր, երրորդը՝ շագանակագույն, մանուշակագույն, եղևնին՝ կանաչ կամ կապույտին տվող։ Մի խոսքով, նկարչի ներկապնակը քեզ օրինակ։ Այո, անտառի աշնանային ապագան էր պատկերված այդ պատի վրա։ Կարո՞ղ ես պատկերացնել։
Գիտե՞ս, այդ բնության մասին կարելի է հատորներ գրել։ Կարելի է թափառել այնտեղ խելակորույս, մինչև կյանքիդ վերջը։ Որովհետև դու այնտեղ մոռանում ես հոգնել, մոռանում ես ուտել։ Եվ խմելու խնդիր էլ չունես անգամ. յուրաքանչյուր առվակից կարող ես խմել, դա խմելու ջուր է։ Այնտեղ դու կորցնում ես ժամանակի զգացողությունը, և այդ էր պատճառը, որ հանկարծ նկատեցինք, որ արդեն երեկոյանում է ու մենք ահռելի քաղցած ենք։
Շտապ հետ վերադարձանք ու մեզ գցեցինք առաջին իսկ պատահած ռեստորանը։
10.
Առավոտյան ուշ արթնացանք։ Հավաքեցինք մեր ունեցվածքն ու բարձեցինք մեքենայի մեջ, քանի որ դա՝ վերջին օրն էր Շաստայում և ժամանակն էր արդեն ուղևորվել դեպի մեր ճամփորդության հաջորդ կետը՝ Թահո լիճը։ Իսկ նախաճաշել որոշեցինք ոչ թե հյուրանոցում, այլ քաղաքում մի տեղ։
Ռեստորանի հարևանությամբ մի գրախանութ տեսա, ուր չմոռացա մտնել նախաճաշից հետո։ Բավական մեծ գրախանութ էր փոքրիկ Շաստա քաղաքի համար, առավել ևս, որ միակը չէր. մեկ ուրիշն էլ, օրինակ, կար հենց դիմացի մայթին, բայց ցավոք, փակ էր, քանզի ես այնտեղ տեսա լուսամուտից և մեծ հաճույքով կգնեի Տոտի արձանիկը…
Մեր մտածը՝ սրճարան-գրախանութ էր։ Հենց մուտքի մոտ մի երկու սեղան էր դրված։ Հետո՝ վաճառասեղանն էր դրամարկղով, և հետո միայն սկսվում էին գրքերի դարակաշարերը։ Չնայած կիրակնօրյա առավոտյան, գրախանութում բավական մարդ կար։
Ես գտա ինձ հետաքրքրող՝ էզոթերիկ գրականության բաժինը։ Ահագին գրականություն կար այդ թեմայով, և Շաստայի մասին գրքերն էլ դրա քիչ մասը չէին կազմում։ Երբեք մտքովս չէր անցել, որ այդքան գիրք կարող է գրված լինել Շաստայի մասին։
Մի խոսքով, ահագին փորփրեցի այդ բաժինը։ Հասկանում ես, սիրելիս, նման թեմայով գրականությունն անգլերեն կարդալն իրոք որ տաժանակիր է ինձ համար. կարդում եմ շատ դանդաղ, ահագին բան չեմ հասկանում… Իսկ տանն՝ արդեն իսկ թարգմանված, բայց դեռ չկարդացած գրքերի այնպիսի քանակություն է կուտակվել…
Բայց մի փոքրիկ գիրք այնուհանդերձ գնեցի. Նորա Վան Վեյլեր, “Հանդիպում Վարպետների հետ՝ Շաստա սարի վրա”։ Այն գիրքը, որի մասին դու ինձ համոզեցիր պատմել և ինչը ես կանեմ, իմ այս պատմությունն ավարտելուց հետո։
Իսկ առայժմ, ընտրելով այդ գիրքը, հերթ կանգնեցի դրամարկղի մոտ։
Դե, ի՞նչ են սովորաբար անում հերթում կանգնած մարդիկ։ Իհարկե, անիմաստ իրենց շուրջն են ուսումնասիրում։ Եվ ես էլ, ինչ խոսք, որ հենց դրանով էի զբաղված որոշ ժամանակ։ Նայում էի լուսամուտից դուրս անցուդարձին, ինչ-որ աննշանակալի բառեր էի փոխանակում կնոջս ու Լիլիթի հետ; երբ հասա այնտեղ, ուր օրացույցներն էին դրված, ընտրեցի նրանցից մեկը, Շաստայի լուսանկարներով և վերցրեցի այն էլ։
Իսկ հետո, ականջիս հասավ ինչ-որ մեկի արտասովոր երաժշտական ձայնը։ Ես շուռ եկա դեպի այդ ձայնը ոչ թե որպեսզի լսեմ, թե ինչ է ասում։ Ուղղակի գլխիս մեջ կարծես մի հարց էր ծնվել ու անմիջապես պատասխան էր պահանջում. ինչպե՞ս է հնարավոր խոսել այնպես, ասես թե երգում ես։
Ու տեսա նրանց…
Հինգ հոգի էին նստած սրճարանի սեղաններից մեկի շուրջ. Երկու կին և երեք տղամարդ։ Արտաքինից հիշեցնում էին անցած դարի վաթսունականների վերջը – յոթանասունականների սկիզբները։ Միգուցէ լսե՞լ ես ծնողներիցդ. հիպպիների ու Ջիմի Հենդրիքսի, Ջանիս Ջոփլինի ու Ռամ Դասսի ժամանակները։ Շատ հնարավոր է, որ հենց այն ժամանակներից էլ լինեին այս հինգը, ըստ իրենց տարիքի։
Բայց ամեն ինչ մի կողմ։ Գիտե՞ս, թե ինչն էր նրանց ձգողականության պատճառը, որ մագնիսի պես գամել էր ինձ ու չէի կարողանում ես հայացքս կտրել նրանցից։
Աչքերը։
Համենայն դեպս, այն երեքինը, ովքեր դեմքով դեպի ինձ էին նստած…
Ծովի մեղմ ալիքների լազուրը գիտե՞ս, արդեն համարյա դեղինին անցնող կանաչը, որի վրա փայլկռտում են արևի ցոլքերն ու ներթափանցում մինչև հատակ։ Պատկերացրու, թե ինչպե՜ս կարելի է նայել այդպիսի աչքերի մեջ և… խորտակվել… հավերժ…
Երկար մազերն ու մորուքն ամպամած եղանակի գույնի տղամարդը զգաց հայացքս, նայեց ինձ ու ժպտաց լուռ. գիտեր, որ խորտակվել եմ։
Ես հիշեցի հյուրանոցի աղջկա խոսքերը. “Դուք կճանաչեք այդ մարդկանց, երբ հանդիպեք”։
Եվ նույն ակնթարթին ականջիս տակ լսեցի Լիլիթի շշնջոցը.
- Հայր, ես էլ ճանաչեցի նրանց…
11.
Ճանապարհվելուց առաջ խանութ մտանք, ճանապարհի համար որոշ ուտելիք-խմելիք վերցնելու։ Խանութի առջև մեծ հրապարակ էր մեքենաների համար, և այդ պատճառով Շաստան լրիվ ազատ էր մեր առջև։ Լիլիթը որոշեց մի քանի լուսանկար էլ անել, իսկ մենք, կնոջս հետ, հենված մեր ավտոմեքենային, հրաժեշտ էինք տալիս Շաստային։
Արևոտ, բայց քամոտ օր էր։ Եվ քամին հեռվից ամպեր էր բերում դեպի Շաստա։ Սովորական ամպեր էին դրանք, բայց այնքան գեղեցիկ մի քարավան կազմած էին գալիս, որ աչք չէր լինում կտրել նրանցից։ Դե, մենք էլ հաճույքով հետևում էինք նրանց շարժմանը, քանի որ ոչ մի կերպ չէինք կարողանում կտրել մեզ Շաստայից ու ճանապարհ ընկնել։ Լիլիթն էլ նկարում էր։
Իսկ ամպերի շքերթը շարունակվում էր։ Ճիշտն ասած, չգիտեմ, թե ինչպես նկարագրեմ այդ տեսարանը, որ լավ տեսանելի լինի քեզ, սիրելի Լ.։ Պատկերացրու. մենք կանգնած ենք Շաստայի դեմ-հանդիման, մեջքով հենված մեր մեքենային։ Քամին ամպերը բերում է մեր աջ թիկունքի կողմից։ Քանի որ մեր առջև բաց տարածություն է, մենք կարող ենք հետևել նրանց կիսաշրջանաձև շարժումը դեպի Շաստա բավական հեռվից, ինչն էլ հենց անում ենք մեծ հաճույքով։ Ամպերը գալիս են շարան-շարան, որոշ ժամանակով ծածկում են Շաստան մեզանից, հետո նորից ասես պոկվելով սարից, անցնում են նրա վրայով, իրենց տեղը զիջելով հաջորդներին։
Մեկ էլ կինս գոչեց.
- Այս կողմ նայեք…
Շուռ եկանք դեպի նրա ցույց տված կողմը…
Ամպերի մի խումբ էր հեռվում։ Քանի հեռու էին մեզանից, արտասովոր ինչ-որ բան չկար նրանց մեջ և, հավանաբար, չէին էլ գրավի մեր ուշադրությունը, եթե չլիներ մի տարօրինակ հանգամանք. քամու բերած ամպերը գալիս էին հարավից ու կիսաշրջանով գնում էին դեպի հյուսիս-արևմուտք։ Իսկ այս փոքրիկ խումբը գալիս էր արևմուտքից ու շարժվում էր դեպի արևելք, այսինքն, քամուն լրիվ հակառակ ուղղությամբ…
Պատկերացնո՞ւմ ես։ Եվ կարո՞ղ ես արդյոք ասել, թե ինչպե՞ս ամպերը կարող են շարժվել քամուն հակառակ ուղղությամբ…
Քիչ անց, երբ նրանք ավելի մոտեցան մեզ, սկսեցին առանձնանալ մեկմեկուց ու շարվել մեկ գծի վրա, մեր առջև պարզորեն տեսանք վերևում հիշատակած այն սֆերիկ, շուռ տված ափսեի նմանվող ամպերը։ Քանի՞սն էին նրանք, հի՞նգ, վե՞ց, յո՞թ… Համենայն դեպս, տասնյակից ոչ ավել։ Բայց իրենց ամբողջ ընթացքի ժամնանակ (որքա՞ն տևեց նրանց շարժումը, տասնհինգ րոպե՞, կես ժա՞մ…) այպես էլ չփոխեցին իրենց կոկիկ ուրվագծերը, չնայած այն հանգամանքին, որ՝ հիշեցնում եմ, - շարժվում էին քամուն լրիվ հակառակ ուղղությամբ։
Մինչև այն պահը, երբ նրանք արդեն այնքան էին մոտեցել մեզ, որ բարձրախոսով հանգիստ կարելի էր հաղորդել. “Հաջորդ կանգառը՝ Շաստա”, - քամու բերած ամպերն ամբողջովին ծածկել էին սարը։ Սֆերիկ ամպերի ընթացքն էլ կարծես ավելի դանդաղեց, իսկ հետո նրանք, այդպես դանդաղորեն, իրար հետևից սկսեցին կորչել մեր առջևի ամպերի վարագույրի մեջ։
Եվ ինչն էր հետաքրքիր. Շաստայից այն կողմ արդեն ամպեր չկային և մեր աչքերի առջև համարյա մաքուր երկինքն էր։ Ըստ տրամաբանության, ափսեաձև ամպերը, որոնք առաջինն էին ծածկվել սովորական ամպերի վարագույրի տակ, արդեն պետք է երևային վարագույրի հակառակ կողմից։ Բայց նրանք այդպես էլ չերևացին։ Մնացին Շաստայի վրա։ Եվ Շաստան էլ՝ չերևաց մեզ այլևս։
Լայնեզր գլխարկը գլխին մի մարդ էր անցնում մեր մոտով։ Մի պահ կանգնեց, նայեց մեզ, հետո չերևացող Շաստային, հետո՝ վերջին սֆերիկ ամպերին ու ասաց.
- Yeahh!.. Busy weekend in Shasta…
12.
ԵՐԿՈՒ ԽՈՍՔ ՆՈԼԱ ՎԱՆ ՎԵՅԼԵՐԻ
“ՀԱՆԴԻՊՈՒՄ ՎԱՐՊԵՏՆԵՐԻ ՀԵՏ՝ ՇԱՍՏԱ ՍԱՐԻ ՎՐԱ”
ԳՐՔԻ ՆԱԽԱՊԱՏՄՈՒԹՅՈՒՆԻՑ
1930-ական թվականների սկզբներին, Նոլայի ամուսին Ջերրին տուն՝ Սան Հոզե էր վերադառնում ԱՄՆ արևելյան մասից։ Սալթ Լեյք քաղաքի կայարանում նա հույն հոգևորականի տեսքով մի մարդու է հանդիպում։ Վերջինս ասում է Ջերրիին, որ ուժեղ ձյան պատճառով Ջերրին չի կարող շարունակել իր սովորական ճանապարհը, որն անցնում էր Նևադայով ու մտնում Կալիֆորնիա, և համոզում է գնացքով հասնել մինչև Պորտլենդ, այնտեղից գնալ Շաստա ու հետո՝ Սան Հոզե, ընդամենը մեկ օր ուշացումով։ Կայարանում Ջերրիին հաստատում են հոգևորականի ասածն ու ասում, որ վերջինիս առաջարկած ճանապարհով Ջերրին ընդամենը մի քանի ժամ ուշ տուն կհասնի։
Շաստայի ճանապարհին հոգևորականը սկսում է պատմել Ջերրիին, որ այդ սարն աշխարհի ամենագեղեցիկ սարն է, իսկ սարի փեշերին գտնվող Շաստա քաղաքը մի արտակարգ տեղ է, որտեղ հաճախ անբացատրելի բաներ են տեղի ունենում։ Նա ասում է, որ շատ մարդիկ տարօրինակ լույսեր են տեսնում սարի վրա, և գնացքի ուղևորներն անգամ երբեմն տարօրինակ ու անբացատրելի դեպքերի ականատես են դառնում։
Հոգևորականը պատմում է ոչ շատ վաղուց տեղի ունեցած մի դեպքի մասին, երբ արտասովոր լույսը պատճառ է հանդիսանում՝ կանխելու գնացքի վթարը։ Ընթացքի ժամանակ այդ լույսը հայտնվում է մեքենավարի աչքերի առջև, սկսում է բոցկլտալ անպիսի ուժով, որ մեքենավարը չի կարողանում տեսնել ոչինչ և ստիպված է լինում կանգնեցնել գնացքը։ Գնացքի կանգնելուց հետո լույսը չքանում է և մեքենավարը սարից պոկված մի հսկայական ապառաժ է տեսնում ռելսերի վրա, գնացքից ընդամենը մի քանի մետր հեռավորությամբ։ Եթե գնացքը չկանգներ, ճակատագրական բախում էր լինելու ապառաժի հետ և գնացքը դուրս էր գալու ռելսերից։
Ջերրին մի քանի այլ տարօրինակ պատմություններ էլ է լսում իր ուղեկցից, համարելով, որ անհնար է, որ այդ ամենը ճշմարտություն լինի։ Բայց հոգևորականը շշմեցնում է Ջերրիին, ասելով, որ նա սրտի պրոբլեմ ունի, ինչպես նաև ասում է, որ իր ավագ եղբայրը կարող է Ջերրիին բուժել։ Առաջարկում է Ջերրիին կարճ ժամանակով կանգ առնել Շաստայի կայարանում, ասելով, որ այդ դեպքում Ջերրին կտեսնի, որ իրոք օգնություն կստանա։
Ջերրին անորոշության մեջ հասնում է Շաստա, և չգիտի, թե ինչ անի իր ստացած այս անհավատալի տեղեկությունների հետ։ Այդ վիճակում նա առանց վերարկու և գլխարկ, ցրտին դուրս է գալիս գնացքից, մտածելով, որ ցուրտ և մաքուր օդին մի քանի րոպեից խելքի կգա։
Իսկույն մի գեղեցիկ ու մեծ լիմուզին է նկատում կայարանի մոտ, վարորդը կողքին։ Մտածում է, որ լիմուզինը հարուստ ու արժանապատիվ մեկին է պատկանում երևի։ Բայց նորից նրա կողքին է հայտնվում այն հոգևորականն ու առաջարկում է մոտենալ մեքենային։ Վարորդն ասում է, որ հենց իրենց է սպասում հրավիրում է նստել և տանում է նրանց Շաստա քաղաքից մոտ տասնհինգ մղոն հեռավորության վրա, Շաստա սարի հակառակ կողմը գտնվող ՄքՔլոուդ քաղաքը, հասցնելով նրանց մինչև սպասարկման կենտրոն։ Ջերրին զուգարան գնալու ցանկություն է հայտնում, իսկ երբ վերադառնում է, ոչ լիմուզին է գտնում, ոչ վարորդին և ոչ էլ հոգևորականին։ Նրանց փոխարեն նա մի կառապան է տեսնում ձիուն լծված կառքով, ով առաջարկում է Ջերրիին նստել կառք, տեղեկացնելով, որ ճանապարհի հաջորդ մասի համար դա իր միակ տրանսպորտն է լինելու։
Մի խոսքով, իր նոր ուղեկցի հետ մի ութ մղոն էլ կառքով է գնում, հետո նրան շատ համեղ կերակրում են ինչ-որ տանը, հետո համոզում են, որ մի քանի ժամ քնի-հանգստանա։ Իսկ հետո ասում են, որ եկել է ժամը՝ հանդիպելու ավագ եղբոր հետ։ Անտառի մի արահետով բարձրանում են սարն ի վեր, մինչև մի բացատի են հասնում, որը, իրեն շրջապատող ծառերի հետ միասին, լուսնի շողերի տակ փայլփլում է այնպես, ասես թե հեքիաթային քաղաք լինի։
Երեք մեծ ծառերի տակ Ջերրին մի մարդու է տեսնում, որի շուրջ ամեն ինչ փայլփլում է այնպես, կարծես նա աստված լինի։ Վերջինս ասում է Ջերրիին.
- Մոտեցիր ինձ, որդիս, երկրի զավակ։ Քո միտքը մաքուր է, և այդ պատճառով Աստված ցանկանում է քեզ օգնել։ Քո սիրտն էլ չի անհանգստացնի քեզ, քանզի այն ապաքինված է այնքան, որքան անհրաժեշտ է քո ֆիզիկական մարմնին համապատասխանելու համար, և չի խանգարի քեզ կատարյալ լինել քո տեսակի մեջ։ Մենք խնդրում ենք քեզ տուն գնալ և վերադառնալ այս սարը քո կնոջ հետ ու մնալ այստեղ այս տարվա հունիս ամսին և մենք կուսուցանենք ձեզ։ Ոչ մի կախարդանք չկա այս սարի վրա, բայց շատ ճշմարտություններ դուք կգտնեք և կճանաչեք։ Պատրաստ եղեք շոգ եղանակի։
Մոտ մեկ օր է տևում Ջերրիի այս ճամփորդությունը դեպի սարն ու վերադարձը կայարան։ Բայց ինչպիսի՜ն է լինում նրա զարմանքը, երբ, հասնելով կայարան, նա տեսնում է իրեն սպասող գնացքը և հայտնաբերում է, որ իր գնացքից դուրս գալուց հետո ընդամենը քսան րոպե է անցել։ Նրա իրերն ամենն իրենց տեղում էին, բացակայում էր միայն Ջերրիի ուղեկից հոգևորականը…
Վերջին անակնկալը Ջերրին ստանում է Սան Հոզեի կայարանում, երբ իջնում է գնացքից ու տեսնում է, որ կինն իրեն դիմավորելու է եկել։ Ջերրիի հարցին, թե որտեղի՞ց նա իմացավ, որ Ջերրին փոխել է իր երթուղին, Նոլան ցույց է տալիս ամուսնուն իր իսկ ուղարկած հեռագիրը։
Արագ տեմպերով նրանք ավարտում են իրենց նախապատրաստությունները, և 1930 թ. մայիսի 27-ին դուրս են գալիս Սան Հոզեից։ Այդ ճամփորդության ժամանակ նրանց ուղեկցում է Ջերրիի ազգական Բիլլն իր ընտանիքով, և բոլորը միասին գնում են ՄքՔլոուդ, որտեղ Ջերրին ապաքինել էր իր սիրտը։ Ճամփորդները վրան են խփում և սկսում են ապրել վրանի մեջ և ուսումնասիրել Շաստա սարն իր շրջակայքով։
Հունիսի հինգին, իրենց զբոսանքներից մեկի ժամանակ, նրանք հանդիպակաց կողերով, մոտ երկու մետր բարձրության մի մեծ քար են գտնում։ Մեկմեկու օգնելով, բարձրանում են քարի վրա ու նստում են այնտեղ մոտ կես ժամ, զրուցելով իրենց ճամփորդության մասին։ Երբ պատրաստվում են իջնել քարից, Ջերրին ասում է, որ հարկավոր է շնորհակալություն հայտնել Մեր Երկնային Հորը՝ այդ գեղատեսիլ վայրում գտնվելու համար, Ջերրիի առողջանալու համար։ Բոլորը ձեռք-ձեռքի բռնած, շրջան են կազմում, և երբ Ջերրին ավարտում է իր աղոթքը, ասում են “Ամեն”։
Այն ակնթարթին, երբ նրանք ավարտում են աղոթքը, քարն սկսում է ցնցվել, ասես երկրաշարժից։ Եվ նրանք մի հզոր ձայն են լսում, որն ասում է.
“Երկրի Զավակներ Սիրելի։ Մենք հրավիրել ենք ձեզ այստեղ, որպեսզի սովորեցնենք ձեզ հոգեպես և ճշմարտացիորեն օգտագործել ձեր բոլորին շնորհված օրենքները։ Այստեղ ոչ մի գաղտնիք չկա։ Ինչպես նաև չկա յուրահատուկ ուժով օժտված որևէ մեկը։ Եվ ընտրյալ մեկն էլ չկա, եթե միայն չհաշվենք, որ մենք ընտրել ենք, ասել ձեզ ճշմարտության և լույսի մասին։ Դուք տվեք ձեր օրերը հանգստին և, եթե կընտրեք գտնել ժամանակ՝ սովորելու համար, մենք կուղարկենք ձեզ մեկին, ով կսովորեցնի ձեզ, թե ինչպես ծառայել մերձավորին։
“Մեզ ոչինչ պետք չէ ձեզանից, չենք դնում պարտականություններ ձեր վրա, մեզ պետք չեն ձեր երդումներն ու խոստումները։ Մենք առաջարկում ենք ձեզ կարճ ժամանակով համատեղել ձեր կյանքն այս ծրագրի հետ, սովորելու համար, թե ինչպես սկսել մտածել այլ կերպ, այնպես, որ դուք տեսնեք իրերն ավելի պարզ և ավելի հասկանալի։ Աստծո օրենքներն այսօր գործում են երկրի վրա ճիշտ այնպես, ինչպես նրանք գործում էին այն ժամանակներում, երբ Հիսուս Քրիստոս էր քայլում այս երկրի վրա։ Ես Տիբեթից եմ, իմ անունն է Փիլոս։ Բայց իմ անունը Զալիմ էր, երբ ես ատլանտիդացի էի։ Ես Մելքիսեդեքի Դասի Սպիտակ Եղբայրության բարձր հոգևորական եմ։ Իմ ձայնը ձեզ է հասնում Շաստա Սարի Տաճարից։ Եթե դուք գաք մեզ հետ հանդիպման Երեք Մեծ Ծառերի մոտ, մենք կուսուցանենք ձեզ այնտեղ։”
Լռակյաց և ցնցված մեր ճամփորդները հետ են վերադառնում։ Լուռ ընթրում են խարույկի շուրջ։ Հանկարծ նկատում են իրենցից ոչ հեռու քսանութ եղնիկ, որոնք բոլորը իրենց էին նայում, իրենց կրակից փայլկտող աչքերով։ Այդ նույն ժամակ նրանց ականջին է հասնում հիասքանչ մի երգչախմբի ձայն, որն աստիճանաբար մոտենում է իրենց։ Միաժամանակ նրանք իրենց մոտեցող ինչ-որ էակներ են նշմարում, որոնք բազմաթիվ էին, և անհնար էր նրանց հաշվել։ Հիմնականում նրանք երկնագույն և գորշ հագուստներով էին, իսկ գլխավորում էին այդ շքերթը սպիտակ հագուստներով տասներկու հոգի։
Էությունների այս խումբը կանգ է առնում մեր ճամփորդների առջև և տասերկուսը սկսում են խոսել նրանց հետ ու պատմում են Շաստա սարի Տաճարի մասին։ Ասում են, որ արդեն շատերն են եղել այնտեղ, և որ մեր ճամփորդներն էլ կարող են պատրաստ լինել այնտեղ մտնելու։ Ինչպես նաև ասում են, որ ուսուցման հետ միասին նրանք հնարավորություն կստանան գոյատևել և երրորդ, և չորրորդ տարածքներում՝ թե մտքով և թե մարմնապես։ Ամենը, ինչ պահանջվում է դրա համար, սկսել մտածել սովորականից քիչ ավելի բարձր մակարդակի վրա։ Իսկ հետագա ցուցմունքների համար հարկավոր է հունիսի յոթին գնալ Երեք Մեծ Ծառերի մոտ։
Խոսակցությունը տևում է մոտ տաս րոպե, որից հետո նրանց խնդրում են քիչ հեռանալ խարույկից։ Խնդրում են խորհել տեսածի ու լսածի մասին։ Հետո խարույկը ծիածանի տեսք է ստանում և ուժգնանում է։ Քիչ անց, երբ խարույկն իր նախկին տեսքն է ստանում, բոլոր էակները, ինչպես նաև եղնիկները, անհետացած են լինում։
Այդ դեպքից հետո նրանք հանդիպում են Վարպետների հետ, այն նույն տեղում, որտեղ Ջերրին բուժվել էր սրտի իր պրոբլեմներից։
- - - - - - - - - -
Սա՝ գրքի նախաբանի իմ կիսատ-պռատ թարգմանությունն է։ Հիշեցնեմ, գիրքը գրել է Ջերրիի կինը, Նոլա Վան Վեյլերը, որը Վարպետների հետ հանդիպումից հետո դառնում է նրանց հաղորդատուն (չեննելեր)։
Ես տեղյակ չեմ, հրատարակվա՞ծ է արդյոք այս գիրքը ռուսերեն։ Բայց, եթե քեզ հետաքրքիր է թեման, կարող եմ տեղեկացնել երկու գրքի մասին, որոնցից մեկն ինքս ունեմ, իսկ երկրորդը ծանոթս ունի։ Առաջինը, արդեն հիշատակածս Աուրելիա Լուիզա Ջոունսի “Թելոս” երեքհատորյակն է, իսկ երկրորդ, մեկ հատորանոց նույնանուն գրքի հեղինակն է Դայանա Ռոբբինսը։
- - - - - - - -
Այսքանը, սիրելի Լ.։ Մնացածը՝ քո ընտրությունն է և քո դատը։ Իհարկե, կարող ես ինձ ցանցառ հեքիաթասաց համարել, ու պատմություններս էլ՝ լավագույն դեպքում երազումս տեսած ցնդաբանություններ։ Դա քո ընտրությունն է։
Բայց կարող ես ընտրել նաև այն, ինչ ես առաջարկեցի քեզ այսօրվա իմ պատասխանում քո հարցին, ինչով էլ հենց թույլ տուր ավարտել իմ այս երկար պատմությունը Շաստա Սարի մասին։
1. L-ի խոսքերից
Հետաքրքիր պատմություն էր շատ... Տեսնես հրաշքներ կատարվում են միայն նրանց հետ, ովքեր հավատո՞ւմ են հրաշքների, թե՞... :)
Նրանց համար, ովքեր հավատում են հրաշքների, - հրաշքները, Լ. ջան, դադարում են հրաշք լինել. նրանք դառնում են իրականություն: Իմ "Նոր Դար, Նոր Էջը…" քեզ վկա:
Այսինքն, հենց մեր կյանքը ինքն է դառնում հրաշք, հասկանո՞ւմ ես:
Եվ հենց դա էլ առաջարկում եմ ես քեզ, սիրելիս. դարձրու կյանքդ հրաշք:
Դրանում դժվար ոչինչ չկա: Բավական է առաջին մի երկու հրաշքին տեղ տաս քո կյանքում, և հրաշքներն արդեն սկսում են առօրեականություն դառնալ, հավատա…
07.27.2012
1.
Եթե, սիրելի Լ., ասեմ քեզ, որ աշխարհի ամենա-ամենա տեղն է, սուտ չեմ ասի իհարկե, բայց սխալ կասեմ: Քանզի, իմ ոչ քիչ՝ ոչ էլ շատ, - ճամփորդություններից եկել եմ այն համոզմունքին, որ մեր այս սքանչելի Երկիր-մոլորակն ամբողջովին հենց “աշխարհի ամենա-ամենա” տեղերից էլ բաղկացած է: Օրինակ, կարելի՞ է արդյոք համեմատել որևէ տեղի հետ, ասենք, մեր Քոբերը: Իհարկե ոչ: Կամ՝ Արարատը…
Բայց, երբ նայում էի Շաստային, հիշում էի Արարատը… Արարատի պես երկու գագաթ ունի, չնայած, որ տարբերությունը մեկը մյուսից՝ այնքան մեծ չէ, ինչպես Սիսի ու Մասիսինը:
Հետաքրքիրն այն է, որ մեկն ամբողջովին ձյունապատ էր, իսկ մյուսը՝ ձյունից համարյա լրիվ մաքուր:
Արտակարգ բնություն է: Չհաշված մյուս ծառատեսակները՝ սեքվոյաներ, թխկիներ և այլն, - կյանքումս չէի տեսել այդքան կատարյալ, այդքան մեծ և այդքան գեղեցիկ եղևնիների այդպիսի մեծ քանակություն:
Իսկ երբ սկսում ես դրանց գումարել ծաղիկների քանակը, տեսակների և գույների բազմազանությունը, այստեղ արդեն լուրջ սկսում ես կասկածել. արդյո՞ք հիմնական գույներն ընդամենը յոթն են…
Ոչ մի տեղ գույների նման բազմազանություն չեմ տեսել:
Եթե չհաշվենք…
… Հայրս շինարար էր: Ոտքերը քիչ հիվանդ էին, այդ պատճառով հիմնարկը մի բեռնատար մեքենա էր տրամադրել նրան, որն ամեն օր գալիս էր հորս գործի տանելու: Վարորդը շատ մտերմացել էր հորս ու հաճախ, հանգստյան օրերին, հայրս հավաքում էր մեր ամբողջ ազգն ու տակը, լցնում այդ բեռնատարի թափքն ու տանում էր զբոսախնջույքի: Ու մի անգամ, ամռանը, նա մեզ տարավ Արագած սարը:
Քանի որ մանուկ տարիներս էին և անհասանելի վաղուց, - արդեն ոչինչ չեմ հիշում բացի հետևյալ տեսարանը.
բեռնատարը դանդաղ ընթանում է Արագածի լանջով: Ես ու եղբայրս, հենց ընթացքի ժամանակ, թափքի աջ կողմից քիչ կախված, ձյուն ենք վերցնում սարի լանջից ու ձնագնդիկներ ենք սարքում:
Իսկ մեքենայի ձախ կողմից՝ մի փոքրիկ մարգագետին է, որտեղ հյուրընկալել են աշխարհի բոլոր տեսակների, բոլոր գույների, բոլոր ժամանակների ծաղիկները, բոլորը՝ միաժամանակ, բոլորը՝ միասին… ձնծաղիկ ու կակաչ, մանուշակ ու երիցուկ…
Այսօր ես կարծում եմ, որ հավանաբար, քանի որ շատ բարձր էր այդ տեղը, և տարվա մեջ շատ քիչ էին տաք ու բարենպաստ օրերը, բոլոր ծաղիկները միաժամանակ էին ծաղկում, որպեսզի հասցնեն իրենց կյանքն ապրել… Դա էր պատճառն այդ հեքիաթային գեղեցկության:
Մի խոսքով:
Շաստա սարի մասին տեղյակ էի նյու-էյջական գրականությունից: Պատմվում է, որ սարի մեջ մի քաղաք է գտնվում, Թելոս անունով, որտեղ բնակվում են նրանք, ովքեր գոյատևել են Երկիր մոլոլակի վրա մեզանից և ատլանտներից առաջ, այսինքն՝ լեմուրացիները: Հսկայական երկիր է եղել Լեմուրիան: Այն տարածվել է Հյուսիսային Ամերիկայից մինչև Ավստրալիա: Այսօր այդ հսկայական ցամաքից մնացել են. Շաստա սարը, Պիրամիդ լիճը՝ Լոս Անժելեսից քիչ հյուսիս, խաղաղօվկիանոսյան լիքը փոքր ու մեծ կղզիները՝ օրինակ, Հավայական կղզիները, Բորա-Բորա, մորա-մորա և այլն:
Մի երկու խոսք ասեմ լեմուրացիների մասին: Ապրել են հավանաբար հավերժ, քանի որ նրանց մարմինը չի ծերացել: Բայց կարող էին մահանալ պատահարներից: Նորմալ պայմաններում, կարող էին ուղղակի դադարեցնել իրենց ֆիզիկական կյանքն ըստ ցանկության:
Շատ ավելի զարգացած են եղել մեզանից էլ, ատլանտներից էլ. նախնական գիտելիքներ, տարբեր պարանորմալ և փսիխո- հատկություններ և այլն:
Նախապես գիտենալով Լեմուրիայի կործանման մասին (հերթական աշխարհի վերջ), լեմուրացիների շատ քիչ քանակություն հետ է վերադառնում Մու մոլորակը, որտեղից որ նրանք եկել էին Ուրանտիա (Երկրագնի տիեզերական անվանումն է); մոտ քսանհինգ հազար հոգի որոշում է փրկվել Շաստա սարի մեջ և այդ պատճառով նախապես սկսվում է Թելոս քաղաքի շինարարությունը; իսկ հիմնական մասսան ընտրում է զոհվել սիրելի Լեմուրիայի հետ միասին:
Մեկ գիշերվա ընթացքում Լեմուրիան կործանվում է: Այսքանը:
Վիքիպեդիան ասում է, որ սարը Շաստա են անվանել ռուսները, դեռևս այն ժամանակներում, երբ ռուսական կառավարությունը չէր վաճառել Ալյասկան ԱՄՆ-ին և մարդիկ հնարավորություն ունեին սառոույցների վրայով մեկ մայր ցամաքից մյուսն անցնել։ Դա նրանց “երջանկություն” բառն է (счастье): Ըստ ինձ՝ շատ ճիշտ են անվանել, որովհետև, երբ Շաստայի մոտ ես, կարծես սիրտդ երջանկության մեջ լվանաս:
Հա, չմոռանամ ասել, որ մինչև օրս էլ ԱՄՆ հյուսիսային նահանգներում և Կանադայում կարելի է հանդիպել այն ժամանակներից այստեղ տնավորված ռուսների։
Սկզբում ես, ինչպես ասում են, առանձնապես ինչ-որ շարժումներ չէի անում Շաստայի հանդեպ: Ինձ համար տանը նստած, մեծ հաճույքով ու հետաքրքրությամբ կարդում էի հետաքրքիր տեղեկություններն ու լրիվ բավարարված էի զգում ինձ: Մինչև…
Մի անգամ օդանավակայանից մի երիտասարդ վերցրեցի (հիշեցնեմ, որ տաքսու վարորդ եմ ներկայիս կյանքում): Պարզվեց, Սիեթլ քաղաքից է: Խոսակցության ընթացքում ասացի, որ ծրագրում եմ հաջորդ տարի գնալ-տեսնել Սիեթլ ու Պորտլենդ քաղաքները և Շաստա սարը:
Իսկույն հարցրեց լրջացած. իսկ լսե՞լ եմ արդյոք տարօրինակ պատմությունները Շաստա սարի մասին: Ես… ինձ բանից անտեղյակի տեղ դրեցի, բայց ցուցաբերեցի մեծ հետաքրքրություն: Դե, իսկ երիտասարդն էլ իրեն երկրորդ անգամ խնդրել չստիպեց և ուրախությամբ ինձ պատմեց հետևյալը.
Սիեթլում մի լեռնամագլցելասեր ծանոթ ունի, որը մի անգամ գնում է բարձրանալու Շաստա սարը: Ինչպես է լինում, սրանք խմբով կորցնում են իրենց ճանապարհը: Առանձնապես չեն էլ հասցնում հոգնել իրենց ճանապարհը փնտրելիս, երբ հանդիպում են մի քանի մարդու, որոնք օգնում են մեր կորածներին ճիշտ ճանապարհ դուրս գալ: Ինչպես պատմել է հաճախորդիս ծանոթը, այս մարդիկ շատ տարբերվում էին մեզանից: Նրանք ավելի բաց գույնի մաշկ ունեին, երկար, համարյա սպիտակ մազեր և, որ ամենահետաքրքիրն է, մոտ երկու անգամ ավելի բարձրահասակ էին մեզանից:
Ճիշտ, ինչպես նկարագրում են լեմուրացիներին Թելոս քաղաքի մասին գրքերի հեղինակները:
Այդ օրվանից էր, որ ես հաստատ որոշեցի անել ամեն ինչ Շաստա գնալու համար: Եվ այնքան մեծ էր ցանկությունս, որ կինս ու աղջիկս, ինձանից գաղտնի, կազմակերպեցին այդ ճամփորդությունը՝ դե, հյուրանոց և այլն, - և ծննդյանս օրն ինձ մատուցեցին որպես նվեր:
2.
Որոնումերի կարիք բոլորովին չունես։ Մայրուղու մի հերթական գալարից հետո հեռու՜ հեռվում, մի քանի ավելի փոքր սարերից այն կողմ տեսնում ես նրա ձյունապատ գագաթը։ Դեռ երկու-երեք տասնյակ կիլոմետր ունես նրան հասնելու, բայց արդեն ոչ մի կասկած չունես, որ Շաստան է։
Դու արդեն չես կարող կասկածել։
Անմիջապես սկսում է արթնանալ քո մեջ քո անձնական շաստա-երջանկության զգացմունքը։ Զգում ես, որ սկսում ես ընկղմվել այդ զգացմունքի մեջ, բայց չես հասցնում ամբողջովին վայելել այն, քանզի արդեն արթնացել է մի հաջորդ զգացմունք էլ, որի թողած ազդեցությունը համարյա ֆիզիկական է. քեզ թվում է, կրծքավանդակդ սկսել է մեծանալ ու շուտով հավանաբար կպատռվի, չկարողանալով համառնել իր մեջ հսկայական տեմպերով ահագնացող այդ նոր զգացմունքը… Դա՝ քո ամբողջականության, քո միասնականության, քո անքակտելիության զգացմունքն է Շաստա սարի և նրան շրջապատող հիասքանչ բնության հետ։
Արդեն մոտ մեկ տարի է անցել մեր հանդիպումից, բայց այդ զգացմունքն ինձ դեռ չի լքել։
Կանգ առանք Շաստա լճի ափին և հիացանք նրա զմրուխտով։ Մեզանից ոչ հեռու դեկորատիվ ինչ-որ բաներ էին սարքած, որոնցից տպավորություն էր ստացվուոմ, որ մոտակայքում հանքեր կան։ Որոշեցինք ճշտել։ Պարզվեց, որ ժամանակին իրոք եղել են, բայց հիմա չեն գործում։ Եվ սակայն կարելի էր մտնել-տեսնել նրանք զբոսախմբի հետ միասին։ Արդեն պատրաստվում էինք տոմսեր գնել, երբ իմացանք, որ բավական երկար պետք է սպասել հաջորդ խմբի կազմավորմանը, քանի որ մուտքին կարելի էր հասնել միայն նավակներով, իսկ նավակները հենց նոր տարել էին նախորդ խմբին ու վերադառնալու էին մոտ երեք ժամ հետո։ Այդքան երկար սպասել մենք չէինք կարող, որովհետև երկար ճանապարհից հոգնած էինք շատ ու երազում էինք րոպե առաջ տեղ հասնել։ Որոշեցինք հաջորդ օրերը վերադառնալ, բայց ցավոք, մեր այդ որոշումն ի կատար չածվեց։ Լավ էր գոնե, սուվենիրների կրպակից տարբեր գույների կվարցների մի քանի կտորներ գնեցի որպես հիշատակ, ինչպես նաև հումքի մի կտոր, որը կարող է նաև ոսկու հումք լինել. դե գիտես քարի այն կտորները, մեջը ոսկի փայլքերով… Ինքս դրա իսկական լինելու վրա համոզված չեմ, բայց շատ գեղեցիկ է։
3.
Հյուրանոցի հետևում` ինչպես նաև Շաստա քաղաքի բոլոր մեծ ու փոքր հյուրանոցների հետևում, - արդեն հսկա Շաստան էր, իր ձյունապատ գագաթով: Այնպես որ այդ հոյակապ տեսարանով ոչ ոքի չես զարմացնի: Բայց մեր հյուրանոցը, բացի հիմնական շենքից, ուներ նաև բազում փոքրիկ տնակներ, որոնք սփռված էին զվարճալի անունով (Սիսկիյու) գեղատեսիլ լճակի ստվերաշատ ափերին: Եվ ի հուրախություն մեզ, այդ տնակներից մեկը մի քանի օր մեզ էր պատկանելու:
Քանի որ մթնելու էր շուտով և մենք էլ հոգնած էինք երկար ճանապարհից (դստերս հետ մեքենան վարել էինք մոտ 1200 կմ), այդ երեկո բավարարվեցինք միայն անիմաստ պտտվելով փոքրիկ քաղաքի մի քանի փողոցներով: Մեծամասնությամբ մի հարկանի, ոչ մեծ տնակներ են, որոնք հսկայական Շաստայի ֆոնի վրա` ընդհանրապես խաղալիքի տպավորություն են թողնում: Այդ երեկո փողոցները դատարկ էին. դե, հինգշաբթի էր, աշխատանքային օր: Այնպես որ մեր հրճվանքը, մեզ խեղդող զգացմունքները վայելում էինք, կարելի է ասել, միայնության մեջ:
Հազար ու մի տեղից նկարեցինք Շաստան, որովհետև, որտեղից էլ նայես նրան, թվում է, թե այդքան գեղեցիկ տեսարան դեռ չես նկարել: Իսկ դուստրս էլ` լուսանկարելու համար խելքն իրենը չէ, այնպես որ...
Ճիշտ է, միգուցէ հենց այդ շատ նկարելն էր պատճառը, որ հետո, արդեն տանը, լուսանկարները նայելուց, նրանցից մի քանիսի վրա օրբեր հայտնաբերեցինք:
(Օրբ՝ անգլերեն նշանակում է գունդ։ Օրբերը՝ պարանորմալ պլազմային կազմավորումներ են, որոնք մարդու աչքին տեսանելի չեն սովորական պայմաններում, բայց լավ տեսանելի են լուսանկարների վրա, երբ լուսանկարելու ժամանակ օգտագործվել է լուսաբռնկումը։ Այլ կերպ ասած, օրբերը՝ էներգետիկ խտացումներ են։ Մարդիկ ավելի շատ սիրում են անվանել դրանք անորակ լուսանկարներ։ Բայց մի անգամ, երբ ընկերոջս դուստրը նայել էր իրենց տանը եղած “անորակ” լուսանկարները, նկատել էր, որ հոր կողքի այդ “անորակությունները” միշտ մեկ գույն ունեն, իսկ իր ընկերոջ կողքինները՝ մեկ այլ…
Բայց, եթե հետաքրքրում քեզ են օրբերը, ավելի լավ է, նայիր համացանցում, քանի որ իմ այս պատմությունն առանց օրբերի էլ, ինչպես տեսնում ես, շատ է երկարում։
Ճշմարիտն ասած, կարճ պատմելն ինձ երբեք էլ առանձնապես չի հաջողվել։ Մի ընկեր ունեմ, նա ասում է, որ ես իմ պատմություններն Արուսյակ տատիկից եմ սկսում, չնայած ես Արուսյակ անունով տատիկ չեմ ունեցել։
Այնպես որ, կաշխատեմ այսուհետ ավելի հակիրճ կապել։)
4.
Առավոտյան շատ վաղ արթնացա. դեռ մութ էր։ Սուս ու փուս հագնվեցի, զգուշորեն մի բաժակ սուրճ եփեցի՝ իմոնց չարթնացնեմ հանկարծ, - և դուրս եկա տանից։
Լավ ցուրտ էր։ Առավոտյան աղջամուղջի մեջ նոր սկսել էր ի հայտ բերել իրեն աշխարհը։
Նստեցի մեքենան, դուրս եկա տնակների շրջապատումից, քիչ հեռացա հյուրանոցից ու կանգ առա անտառի մեջ, ճանապարհի մի այնպիսի շրջադարձի վրա, որտեղից առջևումս արդեն նշմարվում էին Շաստայի ձյունապատ լանջերը։
Սկսեցի տնավորվել մեքենայի մեջ. հետ տարա աթոռս, պայուսակիսց հանեցի գրիչս ու տետրերս, պատրաստեցի ակնոցներս, տաք սուճը, սառը ջրի շիշը։ Մի խոսքով, հնարավորինս հարմար ստեղծագործական միջավայր։
Դեռևս աղջամուղջ էր և բավարար լույս չկար գրելու համար։ Մի երկու կում սուրճ ըմպեցի և, քանի որ սպասելու էի դեռ, որոշեցի առայժմ մեդիտացիայով զբաղվել։ Մի քանի անգամ խոր շունչ քաշեցի, փորձելով հետևել շնչառությանս։ Հետո փակեցի աչքերս…
… Աչքերիս առջև մի բեմահարթակ բացվեց՝ ոչ մեծ, ոչ փոքր, ոչ այնքան խորը։ Ավելի ճիշտ, խորությունը չէր երևում, քանի որ բեմի ամբողջ լայնությամբ այն ծածկված էր վարագույրով, որի վրա դրոշմված էր Ադամայի հսկայական պատկերը, ճիշտ այն պատկերը, որը որ կա երեքհատորյա “Թելոս” գրքում։
Հետո, երբ արդեն տուն էինք վերադարձել, ես գտա ու նայեցի Լի Քերրոլլի և Քրայոնի հաղորդատվությունը (չեննելինգ) Շաստայում, 2005 թվականի հունիսի 18-19-ին։ Դահլիճի բեմը, որտեղ տեղի էր ունեցել հաղորդատվությունը, շատ նման էր իմ տեսած բեմին, և հետին վարագույրի վրա էլ ճիշտ նույն կերպ դրոշմված էր Ադամայի նույն պատկերը։
Չմոռանամ ասել, որ Ադաման՝ այն լեմուրացին է, ում հետ հաղորդակցվելով է, որ Աուրելիա Լուիզա Ջոունսը գրել է իր “Թելոս” գրքերը։
Բացեցի աչքերս։ Առջևումս Շաստան էր, արդեն քիչ ավելի հստակ երևացող՝ արթնացող օրվա մեջ։ Կարո՞ղ ես արդյոք պատկերացնել, թե որքա՜ն կախարդանք կա անտառապատ առավոտի մեջ, և այն էլ այն դեպքում, երբ առջևումդ կախարդ Շաստան է… հենց աչքերիդ առջև կերպարանափոխվող՝ բացվող առավոտվա յուրաքանչյուր ակնթարթին։
Եվ այդպես շարունակ։ Փակում ես աչքերդ, Ադաման է դիմավորում քեզ բարի ժպիտով։ Բացում ես աչքերդ, Շաստան է դեմդ՝ իր դիմակահանդեսով…
Էլ ի՜նչ գրելու մասին է խոսքը։ Այդպես էլ՝ ոչ մի տող։
Թե որքան երկար մնացի նստած անտառի այն ճանապարհին, Շաստայի և Ադամայի ընկերակցությամբ՝ չգիտեմ։ Բայց այնպիսի տպավորություն է, որ այդ ժամանակամիջոցում վերհիշեցի ամբողջ կյանքս։ Եվ այնպիսի տպավորություն է նաև, որ ես կարողացա նույնիսկ վերագնահատել այն, ասես թե նոր հայացքով նայել անցած կյանքիս։ Գիտես, չեմ կարող ասել, որ մինչ այդ համարում էի, իբր կյանքս սխալներով լիքն է եղել։ Ոչ այնքան շատ, բայց սխալներ միշտ էլ եղել և լինում են, ինչպես բոլորի կյանքերում, և ես էլ, իհարկե, պաշտպանված չեմ նրանցից։
Բայց այն առավոտյան, հեքիաթային անտառի մեջ, Շաստայի հովանավորության տակ, կատարվեց այն, որ ես ներեցի ինձ իմ բոլոր` անցյալ, ներկա և ապագա սխալները։
Ես բոլորին ներեցի իրենց բոլոր սխալները։
Քանզի Շաստայի անկրկնելի գեղեցկության մեջ և Ադամայի բարեհամբույր ժպիտի տակ ես հասկացա հստակորեն, որ ընդհանրապես սխալ՝ գոյություն չունի։ Դա ճշմարտության հակառակ բևեռն է ընդամենը, առանց որի մենք անկարող կլինեինք գիտակցաբար և ըստ արժանավույն գնահատելով, հասնել հենց իրեն, ճշմարտությանը։ Դա՝ մեր կյանքի փորձն է, առանց որի մենք անկարող կլինեինք ընկալել նրա ամբողջ իմաստությունն ու գեղեցկությունը։
Երբ երջանիկ և, այո՝ մաքրված, - վերադարձա մեր ժամանակավոր օթևանը, կինս և դուստրս արդեն պատրաստ՝ ինձ էին սպասում, որ գնանք նախաճաշի։
5.
Հյուրանոցի սրահում մոտեցանք հյուրերի գրանցման և սպասարկման սեղանին, հարցնելու, թե որտեղ կարող ենք նախաճաշել։ Քանի դուստրս՝ Լիլիթը, զբաղված էր պարզելով այդ կարևոր հարցը, ես սկսեցի նայել մեր առջև, սեղանին դրված լուսանկարները, որոնց բոլորի վրա էլ, ինչպես ճիշտ կռահեցիր, Շաստան էր պատկերված։
Ասեմ, որ թե “Թելոս” գրքերում, թե նյու-էյջական այլ գրականության մեջ, և թե համացանցում (եթե քեզ հետաքրքիր է, կարող ես ինքդ գտնել այնտեղ), շատ է խոսվում տարօրինակ ամպերի մասին, որոնք հաճախ կարելի է տեսնել Շաստայի վրա կամ նրա շրջակայքում։ Սրանք, հիմնականում, որոշակիորեն շեշտված ուրվագծեր ունեն, խիտ են այնքան, որ նրանց ներսը տեսնել հնարավոր չէ, և հիմնականում կամ երկարավուն են, կամ էլ շուռ տված ափսեի տեսք ունեն, իսկ երբեմն էլ կարծես մի քանի իրար վրա դրված շուռ տված ափսեներ լինեն։ Գրքերում ասվում է, որ այդ ամպերի մեջ լեմուրացիներն իրենց տրանսպորտն են քողարկում, ինչպես նաև իրենց հյուրերի փոխադրամիջոցները։
Մի խոսքով, ես ընտրեցի լուսանկարներից մեկը, որի վրա առավել հետաքրքիր ամպեր էին պատկերված, և մեկնեցի այն մեր առջև նստած աղջկան.
- Ի՞նչ կասեք սրա մասին։
Աղջիկը նայեց լուսանկարին, հետո ուշադիր նայեց ինձ, կարծես փորձելով որոշել գիտելիքներիս աստիճանն այդ հարցում.
- Լեմուրացիների՞ն ի նկատի ունեք։
- Հենց նրանց, - ասացի։
Նորից մի պահ ուսումնասիրեց ինձ, ընտանիքս։ Երևում էր, որ իրոք, որոշում է կայացնում։
- Դե, նրանք իրականություն են…
Ու նորից լռեց։
- Հմմ։ Հարուստ տեղեկություններ էին, - ասաց կինս։
- Իսկ ուրիշ ի՞նչ էիք ցանկանում ինձանից լսել, - քիչ ագրեցիվ ասաց աղջիկը։ - Այն մասին, ինչը դուք հաճույքով պիտի հերքե՞ք։
- Դե, ինչո՞ւ անմիջապես՝ պիտի հերքենք, - մեջ մտավ Լիլիթն իր դիպլոմատիկ նրբանկատությամբ։ - Մենք այստեղ ենք եկել հենց այն պատճառով, որ ցանկանում ենք չը-հերքել։ Իսկ հայրս, առավել ևս, երկար ժամանակ երազում էր Շաստա գալ և իր աչքերով տեսնել այն, ինչով կլանված է արդեն տարիներ։ Իսկ դուք՝ “պիտի հերքեք”…
- Լավ, լավ, ներող եղեք, - քիչ մեղմացավ աղջիկը։ - Ուղղակի… ձեր նմանները շատ քիչ են։ Իսկ հիմնականում, գիտե՞ք, այնքան էլ հաճելի չէ լսել, որ այդ “հեքիաթները” տեղացիներն են հնարում, որպեսզի հետաքրքրասերներին գայթակղեն Շաստա գալ և այդպիսով եկամուտ ունենան։ Այ, հենց ձեզանից մի քանի րոպե առաջ էր, ճանապարհեցի այդպիսի մի զույգի։ Այնպես որ, կներեք…
- Ցավակցում եմ, - ասաց Լիլիթը։ - Բայց և այնպես, միգուցէ բավարարե՞ք հորս հետաքրքրությունը։
- Իհարկե, իհարկե, - արդեն պատրաստակամորեն ասաց աղջիկը։ - Բայց ասեմ, որ այստեղ ահագին գրականություն կա այդ թեմայով և, - նա դարձավ դեպի ինձ, - եթե Ձեզ հետաքրքիր է, կարող եք գրախանութում…
- Ցավոք, - ընդհատեցի նրան, - անգլերենի իմացությունս շատ խղճուկ է։ Այնպես որ, եթե հնարավոր է…
- Դե լավ, հարց չկա։ Բայց, ինչպես ասել… Հասկանո՞ւմ եք, այն, ինչ շատերի համար հետաքրքիր երևույթ է կամ արկած, - մեզ համար՝ մեր իրականությունն է, մեր կյանքը։ Հետաքրքրասերները գալիս են, գնում, ամեն մեկն իր կարծիքն է կազմում. ինչն է ճշմարիտ, ինչն է սուտ… Իսկ մենք՝ մնում ենք։ Այս տեղը… հասկանո՞ւմ եք, ինչ-ինչ պատճառներով, բայց այն հարուստ էներգետիկա ունի։ Եվ մենք, տեղի բնակիչներս, շատ զգայուն ենք բացասական էներգիաների հանդեպ։ Այդ է հիմնականում պատճառը, որ գերադասում ենք լռել օտարների առջև։
Իսկ լեմուրացիները՝ այո, իրականություն են։ Նրանք կան և բնակվում են Սարի մեջ։ Մեր մեջ կան շատերը, ովքեր հանդիպել են նրանց, և ոչ միայն Սարի վրա։ Նույնիսկ ասում են, որ կան մարդիկ, ովքեր մշտական կապի մեջ են գտնվում լեմուրացիների հետ։
- Տիկին Աուրելիա Լուիզա Ջոունսը և նրա նմաննե՞րը, - հարցրեցի ես։
- Ոչ միայն, - ասաց աղջիկը։ - Նրանք՝ իհարկե։ Այդ բոլոր գրքերը, որ գրված են Թելոսի և լեմուրացիների մասին, անհնար կլիներ գրել, առանց անմիջական կապի Ադամայի և մյուսների հետ։
Ինչ խոսք, որ ոչ բոլորն են գրում իրենց հանդիպումների մասին։ Շատերը գերադասում են լռել։ Բայց Դուք, - ինձ վրա ուղղված նրա սևեռուն հայացքից ես հասկացա, որ նա հենց ինձ ի նկատի ունի, - Դուք կճանաչեք այդ մարդկանց, երբ հանդիպեք։ Կճանաչեք։ Որովհետև… Դուք… գիտեք։
- Իսկ մե՞նք… կարո՞ղ ենք մենք էլ լեմուրացիների հանդիպել, - հարցրեց կինս։
- Չեմ կարծում։
- Ինչո՞ւ։
- Նրանք ապրում են այլ տարածքում, - մեջ ընկա ես։
- Ճիշտ է, - ձայնակցեց ինձ աղջիկը, - ավելի բարձր տարածքում։ Իսկ դա նշանակում է, որ նրանց մարմնի վիբրացիան ավելի բարձր է և մեզ՝ անտեսանելի։ Մենք կարող ենք նրանց տեսնել միայն այն ժամանակ, երբ իրենք են այդ ցանկանում, քանի որ նրանք կարող են իջեցնել իրենց մարմնի վիբրացիան մինչև մեր՝ երեքտարածքային վիբրացիայի աստիճանի։ Հնարավոր է, որ այնքան էլ հեշտ գործ չէ դա. չէ՞ որ բոլոր գրքերը լեմուրացիների մասին գրվել են ոչ թե անմիջական հանդիպումների շնորհիվ, այլ հաղորդատվությունների (չեննելինգ) միջոցով։
Բայց և այնպես, երբեմն նրանք դուրս են գալիս շփման։ Եղել են դեպքեր, երբ նրանց հանդիպել են Սարը բարձրացողները, իրենց գիշերային օթևաններում, իսկ ոմանք, խարույկի շուրջ, անգամ զրուցել են նրանց հետ։
- Նրանք խոսում են անգլերե՞ն, - հարցրեց Լիլիթը։
- Նրանք խոսում են տելեպատիայի միջոցով, - պատասխանեց աղջիկը։ - Չնայած, չեմ կարծում, որ անգլերենը նրանց անհասանելի է։
Բայց հիմնականում նրանք կոնտակտի են դուրս գալիս, երբ անհրաժեշտություն է ծագում։ Օրինակ, երբ հետաքրքրասերներից ոմանք կորում են Սարը բարձրանալիս։ Այ, այդ ժամանակ արդեն նրանք շտապում են օգնության։ Կարող եք փորձել, - աղջիկը ժպտաց։
- Իսկ ի՞նչ են նրանք ասում, - հարցրեց Լիլիթը ։
- Նրանք ասում են, որ շուտով մենք կհանդիպենք։
6.
Նախաճաշից հետո, ինչ խոսք, որ մեր թիրախը՝ Շաստան էր։ Մեքենայով սկսեցինք պտտվել նրա շրջակայքում։ Որոշակի ծրագիր չունեինք, և այդ պատճառով, ոչ քարտեզից էինք օգտվում և ոչ էլ հարցուփորձ անում։ Ուղղակի ընտրում էինք դեպի Շաստա տանող մի ճանապարհ ու գնում, մինչև այն կվերջանա։
Մի քանի ժամ թափառելուց հետո, վերջապես դուրս եկանք մի ճանապարհ, որը մեզ հասցրեց այն ամեձնաբարձր կետը, ուր կարելի էր հասնել մեքենայով, ծովի մակարդակից մոտ երկու հազար հինգ հարյուր մետր բարձրության վրա։ Հենց այստեղ են գալիս շաստայագնացները, կանգնեցնում են իրենց մեքենաները, գիշերում են մեքենաներում կամ վրանների մեջ, իսկ վաղ առավոտյան սկսում են վերելքը։
Երևի մոտ հիսուն մեքենա էր հանգրվանել սարի լանջին։ Մարդիկ այնքան էլ շատ չէին։ Դե, ցերեկվա այդ ժամին, թե սարը բարձրացողները և թե վերադարձողները, հավանաբար դեռ ճանապարհին էին։ Բայց և այնպես, կային նրանք, ովքեր նախապատրաստություններ էին տեսնում՝ առավոտից ճանապարհ ընկնելու համար։
Կանգնեցրի մեքենան հարմար մի տեղ ու դուրս եկա մեքենայից։ Լավ ցուրտ էր, չնայած արևոտ օրվան։ Ավելի ճիշտ, արև էր այնտեղ, ներքևում, իսկ այստեղ, Շաստայի վրա, արևն ինչ-որ աննկատելի չքացել էր տեսադաշտից, թողնելով մեզ միայն անարև անամպամածություն։
Մեր կողքի մեքենայի մեջ երկու երիտասարդ էին նստած, հաց էին ուտում։ Բարևեցի։ Պատասխանեցին բարևիս։ Մեքենայից վերցրեցի ժակետս, հագա։ Ինձ մոտիկ նստած երիտասարդն ասաց, որ լավ է, որ տաք հագուստ ենք վերցրել, այստեղ ցուրտ է։ Ես հարցրեցի, պատրաստվում են սա՞րը բարձրանալ։ Ասաց այո, առավոտից կճանապարհվեն։ Հարցրեցի, իսկ բարձրացե՞լ է արդյոք նախկինում, թե՞ առաջին անգամ է բարձրանալու։ Ասաց, որ սա՝ չորրորդ անգամն է արդեն։ Հարցրեցի, տեսե՞լ է արդյոք արտասովոր մի բան սարը բարձրանալիս։ Կտրուկ պատասխանեց, որ ոչինչ չի տեսել և ընդհանրապես, արտասովոր ոչինչ այստեղ չկա, ուղղակի սար է, - և ցուցադրաբար շուռ եկավ դեպի ընկերը. զրույցն ավարտված է։
7.
Ավտոմեքենան կանգնեցրել էի մի փոքր բլրակի առջև, և հենց այդ բլրակի պատճառով մեքենայի մոտից Շաստան համարյա չէր երևում. միայն երկու գագաթները։ Այնպես որ, երեքով բարձրացանք բլրակը։
Առջևում մի հսկայական կիսաշրջանաձև բացատ էր, երկու-երեք հարյուր մետր շառավիղով։ Համեմատաբար հարթ տարածություն էր, քար ու ավազ։ Հատուկենտ փոքրիկ եղևնիներ էին աճում, քիչ ավելի շատ՝ ինչ-որ ցածրահասակ թփեր։ Երեք կողմից, Շաստայի սահուն վեր բարձրացող լանջերին, եղևնիների նոսր անտառաշերտը կարծես սահման լիներ մեր և Սարի միջև։ Ծառերից այն կողմ ձյուն էր և էլ բուսականություն հիմնականում չկար. հեռու վերևում, համատարած ձյան վրա, տեղ-տեղ մութ կետեր կային միայն, - հավանաբար ծառերի փոքրիկ խմբեր էին։ Քիչ թե շատ ձյուն կար անտառաշերտի մեջ էլ։ Ծառերն այնքան նոսր էին աճում, որ նրանց մեջ ամեն ինչ պարզ երևում էր։
Բացատում մարդ չկար, մեր առջև միայն Շաստան էր։ Վերելքի արահետն անցնում էր մեզանից ձախ գտնվող ավելի հանդիպակաց լանջի վրայով։ Այնպես որ մարդիկ հենց մեքենաների մոտից բարձրանում էին այդ արահետն ու կարիք չկար բացատով անցնելու։
Մենք քայլեցինք դեպի բացատի կենտրոնը, որտեղ մի քանի մեծ քարեր կային։ Նստեցինք քարերից մեկի վրա, դեմքով դեպի Շաստան։ Հետո մի պահ ես հասկացա, որ մենակ եմ մնացել։ Հավանաբար, իմոնք որոշել էին ինձ մենակ թողնել Շաստայի հետ։
Ես չգիտեմ, թե որքան մնացի նստած այն քարին։ Ժամանակը կորել էր ինչ-որ տեղ։ Ավելի ճիշտ, այն ժամանակ այն, հավանաբար, աշխատում էր իր իրական, չորստարածքային էության մեջ, այլ ոչ թե մեր հասկացած գծային ձևով. այսօրվանից մինչև երեք հարյուր տարի առաջ, կամ Երևանից մինչև Համզաչիման…
Ինչ-որ մի պահ սթափվեցի ու հասկացա, որ ուսերիս վերմակ է գցված. մեքենայի մեջ ունեինք մի քանի հատ։ Հետ նայեցի։ Կինս ու Լիլիթը նստած էին ինձանից մի հիսուն մետր հետ, նույնպես՝ վերմակներն ուսերին։ Ինձ ձեռքով արեցին։ Ես պատասխանեցի և նորից շուռ եկա դեպի Շաստան։
…Հետո եկավ մառախուղը։ Գիտե՞ս, բառացիորեն՝ ե-կավ։ Այն դուրս եկավ Շաստայի հետևից, և նրա ձախ ուսի վրայով սկսեց դանդաղ սահել լանջն ի վար։
Զարմանալին այն է, որ այն դուրս եկավ ոչ թե ինչ-որ աննկատ կամ հանկարծակի։ Հասկանո՞ւմ ես, ինչ եմ ասում։ Դե, պատկերացրու. հսկայական տարածություն է առջևումդ և այդ ամբողջ տարածության վրա՝ Շաստան է։ Եվ ավելի տրամաբանական կլիներ, եթե, ասենք, աչքերդ իրենց համար զբոսնում են սարի վրա ինչ-որ տեղ, հետո թեքվում ես մի այլ կողմի վրա ու տեսնում, որ այ այստեղ, քո բացակայության ժամանակ ինչ-որ բան փոխվել է։ Տես հա՜, մառախուղ է հայտնվել, - զարմանում ես դու։ Ճիշտ չէ՞…
Բայց տես, թե ինչ կատարվեց։ Ինչ խոսք, որ աչքերս թափառում էին ամբողջ Շաստայով մեկ։ Որովհետև ամեն տեղ, սկսած սարի գագաթից՝ կամ ձյունապատ լանջերին, կամ հեռվում, ձյան վրա կետեր թվացող հազվադեպ ծառերի մոտ, և կամ էլ իմ ու Շաստայի միջև պարիսպ կապած նոսր անտառաշերտի մեջ, - ես անընդհատ ինչ-որ բան էի փնտրում, փորձում էի ինչ-որ բան նկատել կամ ինչ-որ շարժում…
Եվ հենց այն ժամանակ, երբ թեթև հայացք նետեցի Շաստայի գագաթին, հենց այդ ժամանակ, - կարծես նույնիսկ օդը քարացավ մի ակնթարթ, հենց այդ ակնթարթին աչքերս ասես սահեցին գագաթից քիչ ցած ու մեխվեցին հենց այն տեղի վրա, որտեղից, համատարած լռության և օդի բյուրեղյա պարզության մեջ, հանդիսավոր դուր եկավ մառախուղն ու սկսեց փռվել Սարի վրա։
Շուտով արդեն գագաթը չէր երևում։ Եվ, եթե չլիներ մառախոուղի նպատակասլաց հոսքը դեպի ցած, դժվար կլիներ պահպանել ձյան և մառախուղի տեսողական սահմանը։ Քիչ անց այդ սահմանն էլ կորեց։ Իմ առջև միայն նոսր, բարակ անտառաշերտն էր և… մառախուղի հոծ պատը։
Որ ճշմարիտն ասեմ, ինչ-որ տագնապ էր մտել մեջս։ Ես ամբողջովին լարվել էի։ Քարի վրա զգաստ նստած, զգում էի ինձ այնպես, ինչպես, հավանաբար, օձի առջև նստած զոհն է զգում իր վերջին վայրկյանները…
Իսկ մառախուղն այդ ընթացքում արդեն ծառերն էլ կուլ տվեց և եկավ կանգնեց իմ դեմ-հանդիման։ Ու կանգնեց-մնաց։
Մեզ մոտ հիսուն մետր էր բաժանում իրարից։ Միգուցէ ավելի քիչ։ Ես հստակ տեսնում էի նրա շնչառությունը, նրա մասնիկների շարժումը ներսում. տեղ-տեղ՝ փաթիլ-փաթիլ, տեղ-տեղ՝ շերտավոր, տեղ-տեղ՝ ասես լարեր քաշած լինեին։ Ու հազար ու մի այլ ձևերի կյանք ու շնչառություն։
Ես քարացել էի։ Մառախուղն էլ կանգնել ու առաջ չէր գալիս։ Կարծես սպասում էր։ Բայց կարծես նաև հետազոտում էր ինձ ու իրեն էր ցույց տալիս։
Չեմ կարծում, որ երկար տևեց այդ պահը. մեկ րոպե՞, թե՞ երկու։ Թէ՞ հինգ վայրկյան։ Բայց գիտես, շատ հնարավոր է, որ այդ ժամանակահատվածում ես անգամ չէի էլ շնչում։ Ու մի բան էի միայն հասկանում, որ ներքին տագնապս ահագնացել է…
Ու մառախուղը գնաց։ Անցավ ծառերից այն կողմ ու պառկեց Սարի վրա։
. . . . . . .
- Հայր…
Լիլիթս ձեռքը զգույշ դրեց աջ ուսիս։ Ես բռնեցի նրա ձեռքը, թեթև քաշեցի դեպի ինձ, ու դուստրս նստեց կողքիս։ Մյուս կողմից կողքս նստեց կինս։
Մենք ոչինչ չասացինք մեկմեկու։ Ուղղակի այդպես երկար նստել էինք միասին ու լուռ նայում էինք մառախուղին։ Հետո կինս ասաց.
- Երևում է, տեսակցությունն ավարտվեց։ Չգնա՞նք։ Ցուրտ է։
Նա ճիշտ էր։ Շաստան հիմնավորապես իր վրա էր քաշել մառախուղի վերմակն ու նրա տակից դուրս գալու մտադրություն այլևս չուներ։
Մենք վեր կացանք։ Իրոք՝ ցուրտ էր։
Հ.Գ. Հավանաբար, քեզ հետաքրքիր է իմանալ, ունեցա՞ն նրանք էլ արդյոք այդ նույն ապրումները։ Ես չգիտեմ։ Մենք այդպես էլ իրար հետ չկիսվեցինք։
8.
1. L.-ի խոսքերից
Հա, ես հենց այս հարցն էի ուզում տալ: Իսկ տագնապդ ինչո՞վ էր պայմանավորված: Նկատի ունեմ... Դու այնտեղ ապահով էիր զգում քեզ, չէ՞:
Հարցը ես այդպես էլ չպարզեցի, և չեմ կարծում, որ երբևիցէ կպարզեմ: Ինձ թվում է, որ այսօր, երբ մարդու զգայարաններն արթնացում են ապրում, երբ մարդ սկսել է արթնանալ նոր, հնից կտրականապես տարբերվող կյանքի համար, - այս շատ կարևոր պրոցեսի մեջ, ավելի լավ է, որ մարդ ինքը գա իր համար որոշ եզրակացությունների, առանց ուրիշի միջամտության, նույնիսկ եթե այդ "ուրիշը" քո հայրն է:
Խոստովանեմ, ընտանիքս քիչ սկեպտիկորեն է նայում իմ կլանվածությանը նյու-էյջական այս գաղափարներով: Եվ դրա մեղավորը ես եմ, քանի որ ամբողջ կյանքումս պնդել եմ, որ գերադասում եմ դիլետանտ լինել շատ հարցերում, քան խորանալ մի հարցի մեջ: Եվ նախկին կյանքս իրոք այդպիսին էր: Էլ ուր ասես, որ քիթս չեմ խոթել. կրոն ու աթեիզմ, յոգա և միստիցիզմ, թեոսոֆիա և անտրոպոսոֆիա, Շոպենհաուեր, Նիցշե, Բլավատսկայա, Շթայներ ու Աստված գիտի, թե էլի ով՝ իր գաղափարներով: Այո, քիթս խոթել եմ, բայց ոչ մի տեղ այդպես էլ չխորացա: Մի անգամ միայն ինձ թվաց, թե ահա՜, գտա՜ վերջապես, Գեորգի Գուրջիեվ: Բայց երբ հասկացա, որ իր փիլիսոփայության մեջ նա կյանքի վերջում մտավորապես բացարձակ մենակ մնաց…
Եվ այդպես ամբողջ կյանքս, մինչև… մինչև ինձ համար հայտնաբերեցի Նյու-Էյջը:
Իսկ գիտե՞ս ինչու: Որովհետև, եթե հիմա վերցնենք ու համարակալենք հենց նոր այս ամբողջ թվարկածս, - վերջում չենք կարող մի հերթական համար էլ դնել ու գրել "Նյու-Էյջ": Քանզի սա արդեն լրիվ ուրիշ է, Լ. ջան: Իսկ թե ինչն է ուրիշ, չկրկնվելու համար քեզ կարող եմ հղել իմ "Նոր Դար, Նոր Էջը…", որտեղ այս մասին ահագին գրված է:
Իսկ Լիլիթս… ես գերադասում եմ, որ նա ինքնուրույն դեն նետի իր սկեպտիցիզմը և հենց ինքը վերակառուցի իր աշխարհայացքը: Ես համոզված եմ, որ շուտով այդպես էլ կլինի, քանզի նա շատ խելացի անձնավորություն է:
Այ, սա է հարցը չպարզելու հիմնական պատճառը:
Իսկ տագնապի մասին…
Եթե կհիշես, "Նոր Դար, Նոր Էջ…"-ում մի տեղ խոսում եմ այն վախի մասին, որն ապրում ես՝ տեղի ունեցածի պատասխանը չունենալու դեպքում: Հիշեցնեմ. նայում եմ բաժակին ու համոզված եմ, որ եթե քիչ ավելի երկար նայեմ՝ բաժակը կկոտրվի: Ու վախից, որ ես չեմ գտնելու բաժակի կոտրվելու պատճառը, - թեքում եմ հայացքս բաժակից: Հիշեցի՞ր:
Այստեղ էլ նույն բանն էր կատարվում: Ես գիտեի, որ մառախուղը՝ ինձ համար է գալիս /և այդ իմաստով, շատ հավանական է նաև, որ կնոջս ու Լիլիթիս համար մառախուղն ուղղակի չկար, - և սա էլ՝ նրանց հետ չկիսվելու ոչ պակաս կարևոր պատճառ է/: Ու շատ լավ հասկանում էի, որ եթե ես հիմա ընդունեմ մառախուղի հրավերն ու մտնեմ նրա մեջ, ուրեմն կկայանա մի բան, ինչից հետո ես չեմ կարողանա այլևս վերադառնալ իմ հին կյանքին:
Այ, հենց դա էր տագնապի պատճառը, որը ես չկարողացա հաղթահարել՝ հին կյանքին վերադառնալու անհնարինությունը: Ոչ ֆիզիկական, իհարկե, հանկարծ սխալ չհասկանաս:
Մեծ Անցման կարևորագույն պայմաններից մեկն այն է, որ մեզ անհրաժեշտ է հրաժարվել որոշ բաներից, որոնք իրենց տեղն են ունեցել մեր երեկվա կյանքում, բայց ուղղակի անհնար են Վաղը՝ Անցումից հետո: Բայց ոչ ոք չի կարող ստիպել քեզ հրաժարվել. միայն դու և… ինքը՝ Անցումը: Պարզեմ: Օրինակ, մեր կյանքի հաջորդ փուլի հետ՝ անհամատեղելի բան է ծխելը: Եվ շատ ավելի հեշտ ու ոչ ցավալի է, եթե ինքդ հասկանում ես դա և ինքդ թողնում ես այն: Եթե չհասկացար, ուրեմն Անցումն ինքը կստիպի քեզ անել այդ, իսկ չէ՞ որ յուրաքանչյուր ստիպողաբար արվող բան շատ ավելի ցավոտ է ստացվում: Ես օրինակ, երկար տարիներ ծխելով օրեկան երկու-երեք տուփ, մոտ յոթ տարի առաջ թողեցի ծխելը մեկ վայրկյանում, երբ հասկացա…
Իսկ այն ակնթարթին, մառախուղի առջև կանգնած, չէ՞ որ ես դեռ պատրաստ չէի /ու չեմ կարծում, թե հիմա էլ՝ լրիվ պատրաստ լինեմ/ այդպես կտրուկ հրաժարվել իմ սովորություններից, իմ ստերեոտիպերից, և հանպատրաստից տրվել վաղվա անհայտությանը: Չէ՞ որ իմ մտքով չէր անցնում անգամ, որ ահա , ես կգամ, կկանգնեմ Շաստայի առջև, և այդպես միանգամից Սարն ինձ այդպիսի կոնտակտի հնարավորություն կտա: Ավելին ասեմ. այս տարի էլ, շատ էի ցանկանում Շաստա գնալ, բայց… չգնացի: Ու հիմա, քեզ գրելուց միայն հասկացա, որ չգնալուս պատճառն այն է, որ դեռ պատրաստ չեմ իմ այն հրաժարականը ստորագրել:
Իսկ Շաստան արդեն գիտեր այդ մասին: Եվ… չստիպեց: Այդ էր պատճառը, որ մառախուղը հետ քաշվեց, ինձ էլ, ինչպես ամեն ինչ մինչև ինձ, իր մեջ առնելու փոխարեն:
Բայց մի բան ինձ Շաստան ցույց տվեց հաստատ. ես արդեն կարող եմ ընտրել:
Հ.Գ. Գիտե՞ս, Լ. ջան, ես միտք չունեի այս ամենը գրել պատմվածքի մեջ, քանի որ շատ անձնական էի համարում: Բայց քո հարցը ցույց տվեց, որ անհրաժեշտ է, որ ընթերցողն էլ տեղյակ լինի դրան: Եվ ստացվեց այնպես, որ իմ մեջ ցանկություն է առաջացել տեղադրել այն ինչպես կա, քո հարցի հետ միասին: Չէ՞ որ վերջիվերջո, այս պատմվածքը ոչ այլ ինչ է, քան իմ մի քանի նամակները՝ քեզ, և ի՞նչն է խանգարում քո հարցն էլ ունենալ նրա էջէրին: Ինձ թույլ տվեցի կարծել, որ դեմ չես լինի: Բայց և այնպես, կսպասեմ պատասխանիդ և դրանից հետո միայն կշարունակեմ պատմությունը, լա՞վ…
9.
Հաջորդ օրը մենք էլ չբարձրացանք Շաստա։ Որոշեցինք պտտվել շրջակայքում, ծանոթանալ տեղանքին, բնությանը։
Այդպես թափառեցինք մի քանի ժամ։ Երբեմն դուրս էինք գալիս մեքենայից, լուսանկարում էինք մեկմեկու՝ անհավատալի գույներով և ձևերով ծառերի ու ծաղիկների կողքին։ Մի լուսանկար ունեմ, արված ճանապարհի շրջադարձին։ Պատկերացրու, երկու բլուրների փեշերը կտրել են, և այդ կտրվածքի միջով ճանապարհն է անցնում, ասես երկու պատերի միջով։ Ճանապարհի շրջադարձի հետ երկու պատերն էլ, թե ներքին և թե արտաքին, կորանում են։ Լուսանկարում պատկերված եմ ես, արտաքին պատի ֆոնի վրա։ Երկու-երեք մետր, իսկ միգուցէ և ավելի, բարձրության պատ է, որի վերևում կանաչին է տալիս ամառային փարթամ անտառը, իր հսկայական ու բազմազան ծառերով։ Կարող ես փակել աչքերդ և հեշտությամբ պատկերացնել կանաչի՝ մտքիդ եկած բոլոր երանգները, - ահա թե ինչ էր այդ անտառը։
Բայց պատը… Եթե ասեմ, որ պատի վրա կգտնեիր ծիածանի բոլոր գույները, երևի չպատկերացնես նրան, քանզի այդ դեպքում ավելի շատ կպատկերացնես մաքուր, մեկը մյուսին չխառնված, շերտ-շերտ իրար հաջորդող անարատ գույներ։ Ավելի լավ է այսպես. պատկերացրու այդ նույն անտառը, իր ծառերի բազմազանությամբ, աշնանը, երբ տերևները սկսում են փոխել իրենց գույները, ամեն ծառը տարբեր ժամանակ, բոլորը՝ տարբեր գույների, մեկը՝ դեղին, մյուսը՝ կարմիր, երրորդը՝ շագանակագույն, մանուշակագույն, եղևնին՝ կանաչ կամ կապույտին տվող։ Մի խոսքով, նկարչի ներկապնակը քեզ օրինակ։ Այո, անտառի աշնանային ապագան էր պատկերված այդ պատի վրա։ Կարո՞ղ ես պատկերացնել։
Գիտե՞ս, այդ բնության մասին կարելի է հատորներ գրել։ Կարելի է թափառել այնտեղ խելակորույս, մինչև կյանքիդ վերջը։ Որովհետև դու այնտեղ մոռանում ես հոգնել, մոռանում ես ուտել։ Եվ խմելու խնդիր էլ չունես անգամ. յուրաքանչյուր առվակից կարող ես խմել, դա խմելու ջուր է։ Այնտեղ դու կորցնում ես ժամանակի զգացողությունը, և այդ էր պատճառը, որ հանկարծ նկատեցինք, որ արդեն երեկոյանում է ու մենք ահռելի քաղցած ենք։
Շտապ հետ վերադարձանք ու մեզ գցեցինք առաջին իսկ պատահած ռեստորանը։
10.
Առավոտյան ուշ արթնացանք։ Հավաքեցինք մեր ունեցվածքն ու բարձեցինք մեքենայի մեջ, քանի որ դա՝ վերջին օրն էր Շաստայում և ժամանակն էր արդեն ուղևորվել դեպի մեր ճամփորդության հաջորդ կետը՝ Թահո լիճը։ Իսկ նախաճաշել որոշեցինք ոչ թե հյուրանոցում, այլ քաղաքում մի տեղ։
Ռեստորանի հարևանությամբ մի գրախանութ տեսա, ուր չմոռացա մտնել նախաճաշից հետո։ Բավական մեծ գրախանութ էր փոքրիկ Շաստա քաղաքի համար, առավել ևս, որ միակը չէր. մեկ ուրիշն էլ, օրինակ, կար հենց դիմացի մայթին, բայց ցավոք, փակ էր, քանզի ես այնտեղ տեսա լուսամուտից և մեծ հաճույքով կգնեի Տոտի արձանիկը…
Մեր մտածը՝ սրճարան-գրախանութ էր։ Հենց մուտքի մոտ մի երկու սեղան էր դրված։ Հետո՝ վաճառասեղանն էր դրամարկղով, և հետո միայն սկսվում էին գրքերի դարակաշարերը։ Չնայած կիրակնօրյա առավոտյան, գրախանութում բավական մարդ կար։
Ես գտա ինձ հետաքրքրող՝ էզոթերիկ գրականության բաժինը։ Ահագին գրականություն կար այդ թեմայով, և Շաստայի մասին գրքերն էլ դրա քիչ մասը չէին կազմում։ Երբեք մտքովս չէր անցել, որ այդքան գիրք կարող է գրված լինել Շաստայի մասին։
Մի խոսքով, ահագին փորփրեցի այդ բաժինը։ Հասկանում ես, սիրելիս, նման թեմայով գրականությունն անգլերեն կարդալն իրոք որ տաժանակիր է ինձ համար. կարդում եմ շատ դանդաղ, ահագին բան չեմ հասկանում… Իսկ տանն՝ արդեն իսկ թարգմանված, բայց դեռ չկարդացած գրքերի այնպիսի քանակություն է կուտակվել…
Բայց մի փոքրիկ գիրք այնուհանդերձ գնեցի. Նորա Վան Վեյլեր, “Հանդիպում Վարպետների հետ՝ Շաստա սարի վրա”։ Այն գիրքը, որի մասին դու ինձ համոզեցիր պատմել և ինչը ես կանեմ, իմ այս պատմությունն ավարտելուց հետո։
Իսկ առայժմ, ընտրելով այդ գիրքը, հերթ կանգնեցի դրամարկղի մոտ։
Դե, ի՞նչ են սովորաբար անում հերթում կանգնած մարդիկ։ Իհարկե, անիմաստ իրենց շուրջն են ուսումնասիրում։ Եվ ես էլ, ինչ խոսք, որ հենց դրանով էի զբաղված որոշ ժամանակ։ Նայում էի լուսամուտից դուրս անցուդարձին, ինչ-որ աննշանակալի բառեր էի փոխանակում կնոջս ու Լիլիթի հետ; երբ հասա այնտեղ, ուր օրացույցներն էին դրված, ընտրեցի նրանցից մեկը, Շաստայի լուսանկարներով և վերցրեցի այն էլ։
Իսկ հետո, ականջիս հասավ ինչ-որ մեկի արտասովոր երաժշտական ձայնը։ Ես շուռ եկա դեպի այդ ձայնը ոչ թե որպեսզի լսեմ, թե ինչ է ասում։ Ուղղակի գլխիս մեջ կարծես մի հարց էր ծնվել ու անմիջապես պատասխան էր պահանջում. ինչպե՞ս է հնարավոր խոսել այնպես, ասես թե երգում ես։
Ու տեսա նրանց…
Հինգ հոգի էին նստած սրճարանի սեղաններից մեկի շուրջ. Երկու կին և երեք տղամարդ։ Արտաքինից հիշեցնում էին անցած դարի վաթսունականների վերջը – յոթանասունականների սկիզբները։ Միգուցէ լսե՞լ ես ծնողներիցդ. հիպպիների ու Ջիմի Հենդրիքսի, Ջանիս Ջոփլինի ու Ռամ Դասսի ժամանակները։ Շատ հնարավոր է, որ հենց այն ժամանակներից էլ լինեին այս հինգը, ըստ իրենց տարիքի։
Բայց ամեն ինչ մի կողմ։ Գիտե՞ս, թե ինչն էր նրանց ձգողականության պատճառը, որ մագնիսի պես գամել էր ինձ ու չէի կարողանում ես հայացքս կտրել նրանցից։
Աչքերը։
Համենայն դեպս, այն երեքինը, ովքեր դեմքով դեպի ինձ էին նստած…
Ծովի մեղմ ալիքների լազուրը գիտե՞ս, արդեն համարյա դեղինին անցնող կանաչը, որի վրա փայլկռտում են արևի ցոլքերն ու ներթափանցում մինչև հատակ։ Պատկերացրու, թե ինչպե՜ս կարելի է նայել այդպիսի աչքերի մեջ և… խորտակվել… հավերժ…
Երկար մազերն ու մորուքն ամպամած եղանակի գույնի տղամարդը զգաց հայացքս, նայեց ինձ ու ժպտաց լուռ. գիտեր, որ խորտակվել եմ։
Ես հիշեցի հյուրանոցի աղջկա խոսքերը. “Դուք կճանաչեք այդ մարդկանց, երբ հանդիպեք”։
Եվ նույն ակնթարթին ականջիս տակ լսեցի Լիլիթի շշնջոցը.
- Հայր, ես էլ ճանաչեցի նրանց…
11.
Ճանապարհվելուց առաջ խանութ մտանք, ճանապարհի համար որոշ ուտելիք-խմելիք վերցնելու։ Խանութի առջև մեծ հրապարակ էր մեքենաների համար, և այդ պատճառով Շաստան լրիվ ազատ էր մեր առջև։ Լիլիթը որոշեց մի քանի լուսանկար էլ անել, իսկ մենք, կնոջս հետ, հենված մեր ավտոմեքենային, հրաժեշտ էինք տալիս Շաստային։
Արևոտ, բայց քամոտ օր էր։ Եվ քամին հեռվից ամպեր էր բերում դեպի Շաստա։ Սովորական ամպեր էին դրանք, բայց այնքան գեղեցիկ մի քարավան կազմած էին գալիս, որ աչք չէր լինում կտրել նրանցից։ Դե, մենք էլ հաճույքով հետևում էինք նրանց շարժմանը, քանի որ ոչ մի կերպ չէինք կարողանում կտրել մեզ Շաստայից ու ճանապարհ ընկնել։ Լիլիթն էլ նկարում էր։
Իսկ ամպերի շքերթը շարունակվում էր։ Ճիշտն ասած, չգիտեմ, թե ինչպես նկարագրեմ այդ տեսարանը, որ լավ տեսանելի լինի քեզ, սիրելի Լ.։ Պատկերացրու. մենք կանգնած ենք Շաստայի դեմ-հանդիման, մեջքով հենված մեր մեքենային։ Քամին ամպերը բերում է մեր աջ թիկունքի կողմից։ Քանի որ մեր առջև բաց տարածություն է, մենք կարող ենք հետևել նրանց կիսաշրջանաձև շարժումը դեպի Շաստա բավական հեռվից, ինչն էլ հենց անում ենք մեծ հաճույքով։ Ամպերը գալիս են շարան-շարան, որոշ ժամանակով ծածկում են Շաստան մեզանից, հետո նորից ասես պոկվելով սարից, անցնում են նրա վրայով, իրենց տեղը զիջելով հաջորդներին։
Մեկ էլ կինս գոչեց.
- Այս կողմ նայեք…
Շուռ եկանք դեպի նրա ցույց տված կողմը…
Ամպերի մի խումբ էր հեռվում։ Քանի հեռու էին մեզանից, արտասովոր ինչ-որ բան չկար նրանց մեջ և, հավանաբար, չէին էլ գրավի մեր ուշադրությունը, եթե չլիներ մի տարօրինակ հանգամանք. քամու բերած ամպերը գալիս էին հարավից ու կիսաշրջանով գնում էին դեպի հյուսիս-արևմուտք։ Իսկ այս փոքրիկ խումբը գալիս էր արևմուտքից ու շարժվում էր դեպի արևելք, այսինքն, քամուն լրիվ հակառակ ուղղությամբ…
Պատկերացնո՞ւմ ես։ Եվ կարո՞ղ ես արդյոք ասել, թե ինչպե՞ս ամպերը կարող են շարժվել քամուն հակառակ ուղղությամբ…
Քիչ անց, երբ նրանք ավելի մոտեցան մեզ, սկսեցին առանձնանալ մեկմեկուց ու շարվել մեկ գծի վրա, մեր առջև պարզորեն տեսանք վերևում հիշատակած այն սֆերիկ, շուռ տված ափսեի նմանվող ամպերը։ Քանի՞սն էին նրանք, հի՞նգ, վե՞ց, յո՞թ… Համենայն դեպս, տասնյակից ոչ ավել։ Բայց իրենց ամբողջ ընթացքի ժամնանակ (որքա՞ն տևեց նրանց շարժումը, տասնհինգ րոպե՞, կես ժա՞մ…) այպես էլ չփոխեցին իրենց կոկիկ ուրվագծերը, չնայած այն հանգամանքին, որ՝ հիշեցնում եմ, - շարժվում էին քամուն լրիվ հակառակ ուղղությամբ։
Մինչև այն պահը, երբ նրանք արդեն այնքան էին մոտեցել մեզ, որ բարձրախոսով հանգիստ կարելի էր հաղորդել. “Հաջորդ կանգառը՝ Շաստա”, - քամու բերած ամպերն ամբողջովին ծածկել էին սարը։ Սֆերիկ ամպերի ընթացքն էլ կարծես ավելի դանդաղեց, իսկ հետո նրանք, այդպես դանդաղորեն, իրար հետևից սկսեցին կորչել մեր առջևի ամպերի վարագույրի մեջ։
Եվ ինչն էր հետաքրքիր. Շաստայից այն կողմ արդեն ամպեր չկային և մեր աչքերի առջև համարյա մաքուր երկինքն էր։ Ըստ տրամաբանության, ափսեաձև ամպերը, որոնք առաջինն էին ծածկվել սովորական ամպերի վարագույրի տակ, արդեն պետք է երևային վարագույրի հակառակ կողմից։ Բայց նրանք այդպես էլ չերևացին։ Մնացին Շաստայի վրա։ Եվ Շաստան էլ՝ չերևաց մեզ այլևս։
Լայնեզր գլխարկը գլխին մի մարդ էր անցնում մեր մոտով։ Մի պահ կանգնեց, նայեց մեզ, հետո չերևացող Շաստային, հետո՝ վերջին սֆերիկ ամպերին ու ասաց.
- Yeahh!.. Busy weekend in Shasta…
12.
ԵՐԿՈՒ ԽՈՍՔ ՆՈԼԱ ՎԱՆ ՎԵՅԼԵՐԻ
“ՀԱՆԴԻՊՈՒՄ ՎԱՐՊԵՏՆԵՐԻ ՀԵՏ՝ ՇԱՍՏԱ ՍԱՐԻ ՎՐԱ”
ԳՐՔԻ ՆԱԽԱՊԱՏՄՈՒԹՅՈՒՆԻՑ
1930-ական թվականների սկզբներին, Նոլայի ամուսին Ջերրին տուն՝ Սան Հոզե էր վերադառնում ԱՄՆ արևելյան մասից։ Սալթ Լեյք քաղաքի կայարանում նա հույն հոգևորականի տեսքով մի մարդու է հանդիպում։ Վերջինս ասում է Ջերրիին, որ ուժեղ ձյան պատճառով Ջերրին չի կարող շարունակել իր սովորական ճանապարհը, որն անցնում էր Նևադայով ու մտնում Կալիֆորնիա, և համոզում է գնացքով հասնել մինչև Պորտլենդ, այնտեղից գնալ Շաստա ու հետո՝ Սան Հոզե, ընդամենը մեկ օր ուշացումով։ Կայարանում Ջերրիին հաստատում են հոգևորականի ասածն ու ասում, որ վերջինիս առաջարկած ճանապարհով Ջերրին ընդամենը մի քանի ժամ ուշ տուն կհասնի։
Շաստայի ճանապարհին հոգևորականը սկսում է պատմել Ջերրիին, որ այդ սարն աշխարհի ամենագեղեցիկ սարն է, իսկ սարի փեշերին գտնվող Շաստա քաղաքը մի արտակարգ տեղ է, որտեղ հաճախ անբացատրելի բաներ են տեղի ունենում։ Նա ասում է, որ շատ մարդիկ տարօրինակ լույսեր են տեսնում սարի վրա, և գնացքի ուղևորներն անգամ երբեմն տարօրինակ ու անբացատրելի դեպքերի ականատես են դառնում։
Հոգևորականը պատմում է ոչ շատ վաղուց տեղի ունեցած մի դեպքի մասին, երբ արտասովոր լույսը պատճառ է հանդիսանում՝ կանխելու գնացքի վթարը։ Ընթացքի ժամանակ այդ լույսը հայտնվում է մեքենավարի աչքերի առջև, սկսում է բոցկլտալ անպիսի ուժով, որ մեքենավարը չի կարողանում տեսնել ոչինչ և ստիպված է լինում կանգնեցնել գնացքը։ Գնացքի կանգնելուց հետո լույսը չքանում է և մեքենավարը սարից պոկված մի հսկայական ապառաժ է տեսնում ռելսերի վրա, գնացքից ընդամենը մի քանի մետր հեռավորությամբ։ Եթե գնացքը չկանգներ, ճակատագրական բախում էր լինելու ապառաժի հետ և գնացքը դուրս էր գալու ռելսերից։
Ջերրին մի քանի այլ տարօրինակ պատմություններ էլ է լսում իր ուղեկցից, համարելով, որ անհնար է, որ այդ ամենը ճշմարտություն լինի։ Բայց հոգևորականը շշմեցնում է Ջերրիին, ասելով, որ նա սրտի պրոբլեմ ունի, ինչպես նաև ասում է, որ իր ավագ եղբայրը կարող է Ջերրիին բուժել։ Առաջարկում է Ջերրիին կարճ ժամանակով կանգ առնել Շաստայի կայարանում, ասելով, որ այդ դեպքում Ջերրին կտեսնի, որ իրոք օգնություն կստանա։
Ջերրին անորոշության մեջ հասնում է Շաստա, և չգիտի, թե ինչ անի իր ստացած այս անհավատալի տեղեկությունների հետ։ Այդ վիճակում նա առանց վերարկու և գլխարկ, ցրտին դուրս է գալիս գնացքից, մտածելով, որ ցուրտ և մաքուր օդին մի քանի րոպեից խելքի կգա։
Իսկույն մի գեղեցիկ ու մեծ լիմուզին է նկատում կայարանի մոտ, վարորդը կողքին։ Մտածում է, որ լիմուզինը հարուստ ու արժանապատիվ մեկին է պատկանում երևի։ Բայց նորից նրա կողքին է հայտնվում այն հոգևորականն ու առաջարկում է մոտենալ մեքենային։ Վարորդն ասում է, որ հենց իրենց է սպասում հրավիրում է նստել և տանում է նրանց Շաստա քաղաքից մոտ տասնհինգ մղոն հեռավորության վրա, Շաստա սարի հակառակ կողմը գտնվող ՄքՔլոուդ քաղաքը, հասցնելով նրանց մինչև սպասարկման կենտրոն։ Ջերրին զուգարան գնալու ցանկություն է հայտնում, իսկ երբ վերադառնում է, ոչ լիմուզին է գտնում, ոչ վարորդին և ոչ էլ հոգևորականին։ Նրանց փոխարեն նա մի կառապան է տեսնում ձիուն լծված կառքով, ով առաջարկում է Ջերրիին նստել կառք, տեղեկացնելով, որ ճանապարհի հաջորդ մասի համար դա իր միակ տրանսպորտն է լինելու։
Մի խոսքով, իր նոր ուղեկցի հետ մի ութ մղոն էլ կառքով է գնում, հետո նրան շատ համեղ կերակրում են ինչ-որ տանը, հետո համոզում են, որ մի քանի ժամ քնի-հանգստանա։ Իսկ հետո ասում են, որ եկել է ժամը՝ հանդիպելու ավագ եղբոր հետ։ Անտառի մի արահետով բարձրանում են սարն ի վեր, մինչև մի բացատի են հասնում, որը, իրեն շրջապատող ծառերի հետ միասին, լուսնի շողերի տակ փայլփլում է այնպես, ասես թե հեքիաթային քաղաք լինի։
Երեք մեծ ծառերի տակ Ջերրին մի մարդու է տեսնում, որի շուրջ ամեն ինչ փայլփլում է այնպես, կարծես նա աստված լինի։ Վերջինս ասում է Ջերրիին.
- Մոտեցիր ինձ, որդիս, երկրի զավակ։ Քո միտքը մաքուր է, և այդ պատճառով Աստված ցանկանում է քեզ օգնել։ Քո սիրտն էլ չի անհանգստացնի քեզ, քանզի այն ապաքինված է այնքան, որքան անհրաժեշտ է քո ֆիզիկական մարմնին համապատասխանելու համար, և չի խանգարի քեզ կատարյալ լինել քո տեսակի մեջ։ Մենք խնդրում ենք քեզ տուն գնալ և վերադառնալ այս սարը քո կնոջ հետ ու մնալ այստեղ այս տարվա հունիս ամսին և մենք կուսուցանենք ձեզ։ Ոչ մի կախարդանք չկա այս սարի վրա, բայց շատ ճշմարտություններ դուք կգտնեք և կճանաչեք։ Պատրաստ եղեք շոգ եղանակի։
Մոտ մեկ օր է տևում Ջերրիի այս ճամփորդությունը դեպի սարն ու վերադարձը կայարան։ Բայց ինչպիսի՜ն է լինում նրա զարմանքը, երբ, հասնելով կայարան, նա տեսնում է իրեն սպասող գնացքը և հայտնաբերում է, որ իր գնացքից դուրս գալուց հետո ընդամենը քսան րոպե է անցել։ Նրա իրերն ամենն իրենց տեղում էին, բացակայում էր միայն Ջերրիի ուղեկից հոգևորականը…
Վերջին անակնկալը Ջերրին ստանում է Սան Հոզեի կայարանում, երբ իջնում է գնացքից ու տեսնում է, որ կինն իրեն դիմավորելու է եկել։ Ջերրիի հարցին, թե որտեղի՞ց նա իմացավ, որ Ջերրին փոխել է իր երթուղին, Նոլան ցույց է տալիս ամուսնուն իր իսկ ուղարկած հեռագիրը։
Արագ տեմպերով նրանք ավարտում են իրենց նախապատրաստությունները, և 1930 թ. մայիսի 27-ին դուրս են գալիս Սան Հոզեից։ Այդ ճամփորդության ժամանակ նրանց ուղեկցում է Ջերրիի ազգական Բիլլն իր ընտանիքով, և բոլորը միասին գնում են ՄքՔլոուդ, որտեղ Ջերրին ապաքինել էր իր սիրտը։ Ճամփորդները վրան են խփում և սկսում են ապրել վրանի մեջ և ուսումնասիրել Շաստա սարն իր շրջակայքով։
Հունիսի հինգին, իրենց զբոսանքներից մեկի ժամանակ, նրանք հանդիպակաց կողերով, մոտ երկու մետր բարձրության մի մեծ քար են գտնում։ Մեկմեկու օգնելով, բարձրանում են քարի վրա ու նստում են այնտեղ մոտ կես ժամ, զրուցելով իրենց ճամփորդության մասին։ Երբ պատրաստվում են իջնել քարից, Ջերրին ասում է, որ հարկավոր է շնորհակալություն հայտնել Մեր Երկնային Հորը՝ այդ գեղատեսիլ վայրում գտնվելու համար, Ջերրիի առողջանալու համար։ Բոլորը ձեռք-ձեռքի բռնած, շրջան են կազմում, և երբ Ջերրին ավարտում է իր աղոթքը, ասում են “Ամեն”։
Այն ակնթարթին, երբ նրանք ավարտում են աղոթքը, քարն սկսում է ցնցվել, ասես երկրաշարժից։ Եվ նրանք մի հզոր ձայն են լսում, որն ասում է.
“Երկրի Զավակներ Սիրելի։ Մենք հրավիրել ենք ձեզ այստեղ, որպեսզի սովորեցնենք ձեզ հոգեպես և ճշմարտացիորեն օգտագործել ձեր բոլորին շնորհված օրենքները։ Այստեղ ոչ մի գաղտնիք չկա։ Ինչպես նաև չկա յուրահատուկ ուժով օժտված որևէ մեկը։ Եվ ընտրյալ մեկն էլ չկա, եթե միայն չհաշվենք, որ մենք ընտրել ենք, ասել ձեզ ճշմարտության և լույսի մասին։ Դուք տվեք ձեր օրերը հանգստին և, եթե կընտրեք գտնել ժամանակ՝ սովորելու համար, մենք կուղարկենք ձեզ մեկին, ով կսովորեցնի ձեզ, թե ինչպես ծառայել մերձավորին։
“Մեզ ոչինչ պետք չէ ձեզանից, չենք դնում պարտականություններ ձեր վրա, մեզ պետք չեն ձեր երդումներն ու խոստումները։ Մենք առաջարկում ենք ձեզ կարճ ժամանակով համատեղել ձեր կյանքն այս ծրագրի հետ, սովորելու համար, թե ինչպես սկսել մտածել այլ կերպ, այնպես, որ դուք տեսնեք իրերն ավելի պարզ և ավելի հասկանալի։ Աստծո օրենքներն այսօր գործում են երկրի վրա ճիշտ այնպես, ինչպես նրանք գործում էին այն ժամանակներում, երբ Հիսուս Քրիստոս էր քայլում այս երկրի վրա։ Ես Տիբեթից եմ, իմ անունն է Փիլոս։ Բայց իմ անունը Զալիմ էր, երբ ես ատլանտիդացի էի։ Ես Մելքիսեդեքի Դասի Սպիտակ Եղբայրության բարձր հոգևորական եմ։ Իմ ձայնը ձեզ է հասնում Շաստա Սարի Տաճարից։ Եթե դուք գաք մեզ հետ հանդիպման Երեք Մեծ Ծառերի մոտ, մենք կուսուցանենք ձեզ այնտեղ։”
Լռակյաց և ցնցված մեր ճամփորդները հետ են վերադառնում։ Լուռ ընթրում են խարույկի շուրջ։ Հանկարծ նկատում են իրենցից ոչ հեռու քսանութ եղնիկ, որոնք բոլորը իրենց էին նայում, իրենց կրակից փայլկտող աչքերով։ Այդ նույն ժամակ նրանց ականջին է հասնում հիասքանչ մի երգչախմբի ձայն, որն աստիճանաբար մոտենում է իրենց։ Միաժամանակ նրանք իրենց մոտեցող ինչ-որ էակներ են նշմարում, որոնք բազմաթիվ էին, և անհնար էր նրանց հաշվել։ Հիմնականում նրանք երկնագույն և գորշ հագուստներով էին, իսկ գլխավորում էին այդ շքերթը սպիտակ հագուստներով տասներկու հոգի։
Էությունների այս խումբը կանգ է առնում մեր ճամփորդների առջև և տասերկուսը սկսում են խոսել նրանց հետ ու պատմում են Շաստա սարի Տաճարի մասին։ Ասում են, որ արդեն շատերն են եղել այնտեղ, և որ մեր ճամփորդներն էլ կարող են պատրաստ լինել այնտեղ մտնելու։ Ինչպես նաև ասում են, որ ուսուցման հետ միասին նրանք հնարավորություն կստանան գոյատևել և երրորդ, և չորրորդ տարածքներում՝ թե մտքով և թե մարմնապես։ Ամենը, ինչ պահանջվում է դրա համար, սկսել մտածել սովորականից քիչ ավելի բարձր մակարդակի վրա։ Իսկ հետագա ցուցմունքների համար հարկավոր է հունիսի յոթին գնալ Երեք Մեծ Ծառերի մոտ։
Խոսակցությունը տևում է մոտ տաս րոպե, որից հետո նրանց խնդրում են քիչ հեռանալ խարույկից։ Խնդրում են խորհել տեսածի ու լսածի մասին։ Հետո խարույկը ծիածանի տեսք է ստանում և ուժգնանում է։ Քիչ անց, երբ խարույկն իր նախկին տեսքն է ստանում, բոլոր էակները, ինչպես նաև եղնիկները, անհետացած են լինում։
Այդ դեպքից հետո նրանք հանդիպում են Վարպետների հետ, այն նույն տեղում, որտեղ Ջերրին բուժվել էր սրտի իր պրոբլեմներից։
- - - - - - - - - -
Սա՝ գրքի նախաբանի իմ կիսատ-պռատ թարգմանությունն է։ Հիշեցնեմ, գիրքը գրել է Ջերրիի կինը, Նոլա Վան Վեյլերը, որը Վարպետների հետ հանդիպումից հետո դառնում է նրանց հաղորդատուն (չեննելեր)։
Ես տեղյակ չեմ, հրատարակվա՞ծ է արդյոք այս գիրքը ռուսերեն։ Բայց, եթե քեզ հետաքրքիր է թեման, կարող եմ տեղեկացնել երկու գրքի մասին, որոնցից մեկն ինքս ունեմ, իսկ երկրորդը ծանոթս ունի։ Առաջինը, արդեն հիշատակածս Աուրելիա Լուիզա Ջոունսի “Թելոս” երեքհատորյակն է, իսկ երկրորդ, մեկ հատորանոց նույնանուն գրքի հեղինակն է Դայանա Ռոբբինսը։
- - - - - - - -
Այսքանը, սիրելի Լ.։ Մնացածը՝ քո ընտրությունն է և քո դատը։ Իհարկե, կարող ես ինձ ցանցառ հեքիաթասաց համարել, ու պատմություններս էլ՝ լավագույն դեպքում երազումս տեսած ցնդաբանություններ։ Դա քո ընտրությունն է։
Բայց կարող ես ընտրել նաև այն, ինչ ես առաջարկեցի քեզ այսօրվա իմ պատասխանում քո հարցին, ինչով էլ հենց թույլ տուր ավարտել իմ այս երկար պատմությունը Շաստա Սարի մասին։
1. L-ի խոսքերից
Հետաքրքիր պատմություն էր շատ... Տեսնես հրաշքներ կատարվում են միայն նրանց հետ, ովքեր հավատո՞ւմ են հրաշքների, թե՞... :)
Նրանց համար, ովքեր հավատում են հրաշքների, - հրաշքները, Լ. ջան, դադարում են հրաշք լինել. նրանք դառնում են իրականություն: Իմ "Նոր Դար, Նոր Էջը…" քեզ վկա:
Այսինքն, հենց մեր կյանքը ինքն է դառնում հրաշք, հասկանո՞ւմ ես:
Եվ հենց դա էլ առաջարկում եմ ես քեզ, սիրելիս. դարձրու կյանքդ հրաշք:
Դրանում դժվար ոչինչ չկա: Բավական է առաջին մի երկու հրաշքին տեղ տաս քո կյանքում, և հրաշքներն արդեն սկսում են առօրեականություն դառնալ, հավատա…
